باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - آتش‌بس در لبنان، علاوه بر تأثیرات سیاسی و امنیتی، پیامد‌های اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه دارد.چراکه بهبود وضعیت امنیتی می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تنش‌ها و خشونت‌ها و تقویت همبستگی اجتماعی بین گروه‌های مختلف لبنان شود. 

در این میان، نقش بازیگران خارجی نیز بسیار مهم و تاثیرگذار است. کشور‌های منطقه و قدرت‌های جهانی هر کدام منافع خاص خود را در لبنان دنبال می‌کنند و تلاش می‌کنند تا با نفوذ در روند مذاکرات، به اهداف استراتژیک خود دست یابند. این مسئله می‌تواند به پیچیدگی و چالش‌های بیشتری در مسیر صلح منجر شود. در این گزارش، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی لبنان در مسیر تحقق آتش‌بس و صلح پایدار خواهیم پرداخت.

تاریخچه جنگ‌های رژیم صهیونیستی و لبنان

در ژوئن ۱۹۸۲ ارتش اسرائیل با هدف اخراج رزمندگان فلسطینی از لبنان و به قدرت رساندن یک رئیس‌جمهور مسیحی حامی اسرائیل، تهاجم وسیعی را آغاز کرد و تا آستانه بیروت پیشروی نمود. اولین حمله رژیم صهیونیستی به لبنان در ژوئن ۱۹۸۲ تحت عنوان «عملیات صلح برای جلیل» یا «جنگ اول» بود که در آن جنگ رژیم صهیونیستی پس از درگیری‌های مکرر با نیرو‌های سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) مستقر در جنوب لبنان، به این مناطق حمله کرد.

در ژوئیه ۱۹۹۳ نیز اسرائیل در عملیاتی تحت عنوان عملیات تسویه‌حساب که در لبنان به «جنگ هفت روزه» معروف است به جنوب این کشور حمله کرد. این حمله پس از آن صورت گرفت که حزب‌الله در پاسخ به حملات اسرائیل به یک اردوگاه و روستای آوارگان در لبنان، به شمال اسرائیل حمله کرد.

همچنین، در آوریل ۱۹۹۶، رژیم صهیونیستی در یک عملیات تهاجمی ۱۷ روزه به لبنان حمله کرد؛ حمله‌ای که لبنانی‌ها آن را «تجاوز آوریل» و رژیم صهیونیستی آن را عملیات «انگورهای خشم» یا «خوشه‌های خشم» نامیدند که به رمان جان اشتاین‌بک نویسنده آمریکایی در سال ۱۹۳۹ اشاره دارد.  

در ۱۸ آوریل ۱۹۹۶ هم رژیم صهیونیستی یک مجتمع متعلق به سازمان ملل متحد در نزدیکی روستای قانا در جنوب لبنان اشغالی را بمباران کرد که در این حمله ۱۰۶ غیرنظامی شهید و حدود ۱۱۶ نفر مجروح شدند.

در ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶ بار دیگر میان حزب‌الله لبنان و رژیم اسرائیل جنگ در گرفت که ۳۳ روز به طول کشید و به «جنگ ۳۳ روزه» یا در ادبیات صهیونیست‌ها به «جنگ تموز» معروف شد. در این جنگ تمام‌عیار حدود ۱۲۰۰ لبنانی شهید و ۴۴۰۰ تن زخمی شدند. این جنگ برای رژیم صهیونیستی هم ۱۵۸ کشته برجای گذاشت که بیشتر آنها سرباز بودند.

در ۸ اکتبر ۲۰۲۳، جنبش مقاومت حزب‌الله لبنان در واکنش به نسل‌کشی رژیم صهیونیستی در غزه، مواضع ارتش این رژیم در شمال فلسطین اشغالی را هدف قرار داد. رژیم صهیونیستی نیز با حملات پهپادی و شلیک توپخانه به مواضع حزب‌الله در جنوب لبنان حمله کرد. 

پس از این تبادل آتش، حملات مقطعی رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان ادامه یافت تا اینکه در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ رژیم صهیونیستی با بمباران مناطقی در ضاحیه بیروت، سیدحسن نصرالله دبیرکل فقید جنبش مقاومت حزب‌الله را به شهادت رساند. در این جنایت، رژیم صهیونیستی از حدود ۸۵ بمب سنگرشکن یک یا دو تنی استفاده کرد؛ در حالی که کنوانسیون ژنو استفاده از چنین بمب‌هایی را ممنوع کرده است.

پیش‌نویس آتش‌بس لبنان؛ پشت‌پرده‌ای که برملا شد

چندی پیش بود که روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» بخش‌های اصلی پیش‌نویس توافق آتش‌بس بین رژیم صهیونیستی و لبنان را افشا کرد. طبق ادعای این روزنامه، تمرکز پیش‌نویس منتشرشده بر اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل و همچنین عدم اتخاذ هرگونه اقدام و حرکت از سوی لبنان یا سایر گروه‌های مسلح در لبنان علیه رژیم صهیونیستی عنوان شده بود. همچنین، طبق گزارش جروزالم پست، در بخش دیگری از این پیش‌نویس توافق آتش‌بس آمده بود که فقط نیرو‌های ارتش لبنان و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل موسوم به یونیفل حق فعالیت در جنوب لبنان را دارند.

 تقوی نیا کارشناس غرب آسیا درباره افشای این پیش‌نویس گفت: یک اجماعی بین آمریکا و کشور‌های غربی شکل گرفته است که جنگ لبنان را آنگونه که رژیم صهیونیستی می‌خواهد تمام کنند. بدین صورت که موضوع غزه را از لبنان جدا کنند و بعد به یک آتش‌بسی برسند که در آن حزب‌الله آتش‌بازی خود را از روی شهرک‌نشین‌ها متوقف کند. رژیم صهیونیستی همین را می‌خواهد؛ می‌خواهد که حملات حزب‌الله را متوقف کند.

چالش‌ها و موانع آتش‌بس در لبنان

چالش‌های زیادی در مسیر برقراری و حفظ آتش‌بس در لبنان وجود دارد. اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک میان گروه‌های مختلف، منفعت‌طلبی زیاد رژیم صهیونیستی، نفوذ خارجی و دخالت کشور‌های دیگر و همچنین مشکلات اقتصادی و اجتماعی از جمله موانعی هستند که همواره بر این روند تاثیر گذاشته‌اند.

تقوی‌نیا درباره چالش‌های آتش‌بس لبنان اظهار داشت: نتانیاهو قصد تمام کردن جنگ را ندارد؛ قصد ندارد که موضوع غزه را از لبنان جدا کند؛ قصد ندارد که به جنگ پایان دهد، چون حیات سیاسی او در آن است.  

او ادامه داد: این موضوع مدنظر نتانیاهو است که در آتش‌بسی اتفاق می‌افتد حزب‌الله به پشت رودخانه لیتانی عقب‌نشینی کند و آتش‌باران را متوقف کند، چون در این صورت نتانیاهو پیروز می‌شود.  

کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین یادآور شد: شیخ نعیم قاسم هم در اظهاراتی گفت که ما غزه را از لبنان جدا نمی‌کنیم و میدان تعیین‌کننده خواهد بود. در وضعیت میدانی حزب‌الله دست برتر را دارد و نیازی نمی‌بیند که شروط اسرائیل را قبول کند و اتفاقا حزب‌الله باید شروط خود را بر حزب‌الله تحمیل کند.  

حمیدرضا ترقی قائم مقام حزب مؤتلفه اسلامی درباره چالش‌های آتش‌بس لبنان اظهار کرد: در درجه اول آمریکا و فرانسه نقش تأثیرگذاری بر دولت لبنان دارند. مسأله دوم حضور نیرو‌های سازمان ملل در لبنان است که توانایی لازم برای دفاع از لبنان را ندارند. نکته سوم نیز این است که حزب‌الله جلوی رودخانه لیتانی جایگاهی را برای خود درنظر گرفته است و اگر آن را از دست دهد، امنیت کل لبنان به خطر می‌افتد. مسأله دیگر نیز نزدیک بودن شهرک‌های رژیم صهیونیستی به مرز‌های لبنان است.

پیروزی ترامپ و تأثیرات آن بر آتش‌بس لبنان

تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری آتش‌بس در لبنان عمدتاً توسط سازمان‌های بین‌المللی، کشور‌های مختلف منطقه و همچنین قدرت‌های بزرگ انجام شده است. سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب و کشور‌هایی مانند فرانسه، آمریکا و ایران در این جریان نیز نقش داشته‌اند. همچنین گاهی اتفاقاتی که در سرتاسر دنیا می‌افتد تأثیرات مستقیم و غیرمستقیمی بر این آتش‌بس دارند؛ از جمله این اتفاقات، پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است.  

تقوی‌نیا در خصوص تأثیر پیروزی ترامپ بر روی آتش بس لبنان گفت: بنده معتقدم که انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و همچنین پیروزی ترامپ نتانیاهو را تشویق می‌کند تا بیشتر روی شروط خودش پافشاری کند و جنگ را بیشتر طول دهد؛ چون احساس می‌کند که در دوره ترامپ از او حمایت بی‌حدوحصری خواهد شد.  

او همچنین یادآور شد: یادمان هست که در دوره ترامپ هرچه نتانیاهو می‌خواست برای او فراهم می‌کرد و کار‌های غیرقانونی از جمله به رسمیت شناختن جولان و بیت‌المقدس برای اسرائیل را برای این رژیم انجام داد.  

شرط اسرائیل برای آتش‌بس؛ خلع سلاح حزب‌الله

 وزیر جنگ جدید رژیم صهیونیستی به تازگی درباره توافق درباره آتش‌بس لبنان مدعی شده است که «با توافقی که به خلع سلاح حزب الله و عقب‌نشینی آن تا پشت رودخانه لیتانی و بازگشت شهرک نشین‌ها به خانه‌هایشان منجر نشود، موافقت نمی‌کنیم.»

تقوی نیا کارشناس غرب آسیا در مورد این ادعا اظهار داشت: اسرائیل به دنبال آتش‌بسی است که به تمامی این محور‌ها جامه عمل بپوشاند. معلوم است که حزب‌الله چنین کاری را نمی‌کند.

وی ادامه داد: حزب‌الله این درگیری را برای کاهش فشار از روی غزه آغاز کرده است و رسما موضع خود را اعلام کرده است و گفته است که اگر اسرائیل می‌خواهد که از ناحیه لبنان مورد حمله قرار نگیرد، باید جنگ در غزه را متوقف کند. تا زمانی که این اتفاق نیفتد، آتش‌باری حزب‌الله متوقف نخواهد شد و در نتیجه جنگ هم ادامه خواهد داشت.

او همچنین در انتها گفت: نه آتش‌بسی در کار خواهد بود و نه صلحی. نتانیاهو و صهیونیست‌های افراطی قصد دارند تا انتها ادامه دهند و ان‌شاءالله این کار‌هایی که انجام می‌دهند به نتیجه نخواهد رسید و زوال رژیم صهیونیستی را سرعت خواهد بخشید.

برقراری آتش‌بس در لبنان یکی از موضوعات حیاتی برای ثبات و امنیت این کشور و منطقه است. تلاش‌های دیپلماتیک نیازمند حمایت گسترده بین‌المللی و همکاری گروه‌های داخلی است تا بتوانند به راه‌حل‌های پایدار و مؤثر دست یابند. به نظر می‌رسد که تنها از طریق دیالوگ و همکاری می‌توان به پایان دادن به خشونت‌ها و ایجاد صلح پایدار در لبنان امیدوار بود. در حالی که امید‌هایی برای این آتش‌بس وجود دارد، اما باید دید آیا تمامی طرف‌ها به تعهدات خود پایبند خواهند ماند و آیا این توافق می‌تواند به صلحی پایدار منجر شود یا خیر.