بی‌دردی زخم در افراد دیابتی نشانه خطر و پیشرفت آسیب عصبی است

باشگاه خبرنگاران جوان - فرید یوسفی - متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درباره تأثیر دیابت بر بدن گفت: قند خون نقش اساسی در سوخت‌وساز و تنظیم عملکرد‌های حیاتی بدن دارد و زمانی که این تعادل به هم بخورد، قند اضافی در خون می‌تواند موجب آسیب به قلب و عروق، کلیه‌ها، کبد، عضلات و سایر اندام‌ها شود؛ یکی از شایع‌ترین و شناخته‌شده‌ترین عوارض دیابت، زخم پای دیابتی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند به عفونت‌های شدید و حتی قطع عضو منجر شود.

یوسفی تصریح کرد: بسیاری از بیماران ممکن است بدون آنکه متوجه شوند، سال‌ها دچار قند خون بالا باشند، اما علائم دیابت بسته به ارگان درگیر، بسیار متنوع است؛ تاری دید و کاهش حدت بینایی، سفت شدن شریان‌ها و کاهش خون‌رسانی به اندام‌ها، درد و سردی دست و پا، آسیب کلیوی، تنگی نفس و خستگی از جمله نشانه‌هایی هستند که می‌توانند زنگ خطر دیابت باشند.

وی افزود: در بسیاری از موارد، لازم است حتی در نبود علائم واضح، قند خون افراد به‌ویژه کسانی که سابقه خانوادگی دارند، به‌صورت دوره‌ای بررسی شود تا بیماری در مراحل اولیه شناسایی و کنترل شود.

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری در خصوص نقش سبک زندگی در افزایش دیابت گفت: کم‌تحرکی، گرمای هوا، مصرف غذا‌های پرکالری، فست‌فود‌ها و تغییر الگوی تغذیه از عوامل اصلی افزایش شیوع دیابت هستند. این روند نه‌تنها در بزرگسالان بلکه در کودکان نیز دیده می‌شود و بازی‌های کامپیوتری و کاهش فعالیت بدنی می‌تواند زمینه‌ساز پیش‌دیابت و دیابت در سنین پایین‌تر باشد.

وی درباره اصطلاح «پای دیابتی» توضیح داد: پا‌ها به دلیل تحمل وزن بدن، فعالیت مداوم و آسیب‌پذیری بیشتر در برابر فشار و ضربه، بیش از سایر اندام‌ها در معرض زخم قرار دارند. از سوی دیگر، مشکلات عروقی ناشی از دیابت و کاهش خون‌رسانی به اندام‌های تحتانی، احتمال بروز زخم را افزایش می‌دهد.

یوسفی ادامه داد: کاهش حس یا نوروپاتی یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد زخم پای دیابتی است. وقتی حس پا کاهش می‌یابد، فرد متوجه آسیب‌های کوچک نمی‌شود و همین موضوع می‌تواند به زخم‌های عمیق و طولانی‌مدت منجر شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز بی‌دردی زخم را نشانه خطر در افراد دیابتی دانست و گفت: برخی بیماران با وجود داشتن زخم، دردی احساس نمی‌کنند که این موضوع نشانه پیشرفت آسیب عصبی است. به همین دلیل، معاینات دوره‌ای پا حتی در صورت نبود زخم، برای بیماران دیابتی بسیار ضروری است تا اختلالات حسی در مراحل اولیه شناسایی شود.

وی با اشاره به پیشگیری به عنوان مهم‌ترین اصل درمان، تاکید کرد: کنترل و تنظیم قند خون، مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از دیابت و گسترش عوارض آن است. معاینات منظم، بررسی خون‌رسانی و حس پاها، رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی اصولی و توجه به بهداشت پا از جمله اقدامات ضروری برای بیماران دیابتی است.

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری در خصوص پیاده‌روی بیماران دیابتی گفت: برای این بیماران ورزش منظم توصیه می‌شود، اما باید با احتیاط انجام شود؛ استفاده از کفش مناسب، جلوگیری از فشار و سایش پا، شست‌وشوی روزانه پا با شوینده ملایم و خشک کردن کامل آن، از نکات مهمی است که باید رعایت شود تا ورزش به‌جای کمک، باعث آسیب نشود.

یوسفی درباره خودداری برخی بیماران از مصرف انسولین گفت: در دیابت نوع یک و برخی موارد دیابت نوع دو، انسولین تنها درمان مؤثر است. عدم مصرف آن می‌تواند بیمار را در معرض عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت در سیستم‌های عصبی، قلبی و عروقی قرار دهد. خوشبختانه انسولین‌های امروزی ایمن‌تر و استفاده از آنها بسیار ساده‌تر شده است.

وی درباره محدوده طبیعی قند خون توضیح داد: قند خون ناشتا زیر ۱۰۰ طبیعی است، بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ پیش‌دیابت محسوب می‌شود و بالاتر از ۱۲۶ معمولا نشان‌دهنده دیابت است. قند خون بالای ۲۰۰ پس از مصرف صبحانه یا مواد غذایی حاوی گلوکز نیز معیار تشخیصی مهمی در این زمینه به شمار می‌رود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز با ارائه یک توصیه طلایی گفت: مراقبت منظم از پا، کنترل دقیق قند خون و انجام معاینات دوره‌ای می‌تواند از بروز زخم پای دیابتی و پیامد‌های خطرناک آن، از جمله عفونت و قطع عضو، به‌طور جدی پیشگیری کند.

منبع: وزارت بهداشت