کشف تازه برای پاکسازی مغز
باشگاه خبرنگاران جوان - دانشمندان موفق به کشف روشی شده‌اند که می‌تواند به بهبود سیستم پاکسازی مواد زائد مغز در موش‌ها کمک کند؛ یافته‌ای که ممکن است راه را برای درمان بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی همچون آلزایمر هموار کند. به گزارش محققان، استفاده از دستگاهی که با ماساژ دادن ناحیه صورت و گردن به حرکت مایع مغزی-نخاعی (CSF) کمک می‌کند، می‌تواند عملکرد سیستم دفع مواد زائد مغز را تقویت کند. این یافته امیدواری‌هایی را برای کاهش شدت بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون به وجود آورده است.
مایع مغزی-نخاعی در اطراف مغز جریان دارد و در فرایندی مستمر وارد مغز شده و سپس به شبکه‌ای از رگ‌های ظریف موسوم به عروق لنفاوی تخلیه می‌شود. مطالعات پیشین روی موش‌ها نشان داده‌اند که این مایع نقش مهمی در پاکسازی مواد زائد تولیدشده توسط سلول‌های مغزی، از جمله پروتئین بتا-آمیلوئید ایفا می‌کند؛ پروتئینی که با بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون مرتبط است.
این یافته‌ها باعث شدند محققان به این پرسش بیندیشند که آیا می‌توان با افزایش جریان مایع مغزی-نخاعی، سلامت مغز را بهبود بخشید یا خیر. با این حال، عروق لنفاوی که مسئول تخلیه مایع مغزی-نخاعی هستند، پیش‌تر تنها در اعماق ناحیه گردن شناسایی شده بودند که دستکاری آن‌ها را دشوار می‌ساخت. گو یونگ کوه، پژوهشگر مؤسسه پیشرفته علوم و فناوری کره جنوبی (KAIST)، در این باره می‌گوید: «مکان‌یابی این رگ‌ها همیشه چالش‌برانگیز بوده است.»
اکنون تیم تحقیقاتی کوه موفق شده است شبکه‌ای از عروق لنفاوی را حدود ۵ میلی‌متر زیر پوست صورت و گردن موش‌ها و میمون‌ها شناسایی کند. برای این منظور، آن‌ها با تزریق یک رنگ فلورسنت که مایع مغزی-نخاعی را مشخص می‌کند و تصویربرداری از حیوانات تحت بیهوشی، موفق به شناسایی این رگ‌ها شدند. کوه توضیح می‌دهد: «ما از نوع متفاوتی از بیهوشی نسبت به مطالعات پیشین استفاده کردیم. بیهوشی‌های قبلی امکان شناسایی رگ‌های نزدیک‌تر به سطح پوست را مسدود می‌کرد.»
برای بررسی اینکه آیا ماساژ این رگ‌ها می‌تواند جریان مایع مغزی-نخاعی را افزایش دهد یا نه، محققان دستگاهی طراحی کردند که از یک میله کوچک با یک گلوله پنبه‌ای به قطر یک سانتی‌متر در انتهای آن تشکیل شده بود. آن‌ها با استفاده از این وسیله، صورت و گردن موش‌های مسن‌تر (حدود دو ساله) و موش‌های جوان‌تر (چند ماهه) را به مدت یک دقیقه به آرامی ماساژ دادند. کوه می‌گوید: «ماساژ ملایم رو به پایین در ناحیه صورت و بالای گردن می‌تواند مایع را به سمت پایین هدایت کرده و جریان مایع مغزی-نخاعی را افزایش دهد.»
نتایج نشان داد که تنها نیم ساعت پس از ماساژ، جریان مایع مغزی-نخاعی در مغز موش‌ها به طور میانگین سه برابر سریع‌تر از پیش از ماساژ شد. این روش همچنین به نظر می‌رسد افت مرتبط با سن در جریان مایع مغزی-نخاعی را معکوس می‌کند. کوه در این باره می‌افزاید: «پس از تحریک، جریان مایع مغزی-نخاعی در موش‌های مسن مشابه جریان در موش‌های جوانی بود که هنوز ماساژ دریافت نکرده بودند.»
به گفته کوه، در آزمایش‌های منتشرنشده نیز این تیم نتایج مشابهی در میمون‌ها مشاهده کرده است. علاوه بر این، آن‌ها موفق شده‌اند عروق لنفاوی مشابهی را در زیر پوست اجساد انسانی شناسایی کنند؛ یافته‌ای که احتمال می‌دهد این روش در انسان‌ها نیز قابل استفاده باشد. با این حال، به گفته وسا کیوینیِمی از دانشگاه اولو در فنلاند، برخی تفاوت‌های آناتومیکی میان موش‌ها، میمون‌ها و انسان‌ها وجود دارد که باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. او می‌گوید: «این موضوع در انسان‌ها کاملاً متفاوتی است.»
از سوی دیگر، هنوز به طور قطع مشخص نیست که افزایش جریان مایع مغزی-نخاعی بتواند روند پیری مغز را کند یا از بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی مانند آلزایمر محافظت کند. استیون پرولکس از دانشگاه برن در سوئیس نیز در این باره می‌گوید: «هنوز نمی‌توان با اطمینان گفت که این روش تأثیر مستقیمی بر کند کردن روند پیری مغز دارد.»
کوه تأکید می‌کند که تیمش در حال برنامه‌ریزی برای انجام مطالعات بیشتر بر روی موش‌هایی است که به طور ژنتیکی برای نمایش ویژگی‌های بیماری آلزایمر پرورش داده شده‌اند. هدف آن‌ها بررسی دقیق‌تر تأثیر ماساژ در روند پیشرفت این بیماری خواهد بود. با وجود این پرسش‌های بی‌پاسخ، یافته‌های اولیه این مطالعه درهای جدیدی را به سوی رویکردهای غیرتهاجمی و کم‌هزینه برای حمایت از سلامت مغز می‌گشاید؛ روشی که شاید در آینده در کنار درمان‌های دارویی بتواند به کاهش خطر بیماری‌های عصبی در افراد سالمند کمک کند.
منبع: فرارو
12198015
مهمترین اخبار وبگردی
