آیا ارزشش را داشت؟

ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین در شرایط فعلی و پس از عقب نشینی‌های سریع ارتش اوکراین از سرزمین‌های کورسک روسیه اکنون در مقابل سوالات مردم اوکراین قرار گرفته است. سوالاتی از این دست که آیا این حمله و اقدام نظامی در خاک روسیه اصلاارزشش را داشت؟ 

مسئولان سیاسی و نظامی دولت زلنسکی در پاسخ به این دست سوالات اعلام می‌کنند که هدف از این حمله، اعمال فشار بر مسکو، منحرف کردن نیروهای روسی از جبهه‌های دیگر و جلوگیری از حملات فرامرزی روسیه به مناطق همجوار اوکراین بوده است که در نهایت به بیشتر اهداف خود دست یافته است.

حمله کی‌یف به کورسک در ماه اوت، روسیه و جهان را غافلگیر کرد. این بزرگترین حمله به قلمرو حاکمیتی روسیه از زمان تهاجم نازی‌ها در سال ۱۹۴۱ بود.

هنگامی که سربازان اوکراینی تا حد زیادی بدون مقاومت به منطقه کورسک یورش بردند، به سرعت حدود ۱۳۷۶ کیلومتر مربع (۵۳۱ مایل مربع) از خاک روسیه را تصرف کردند. اما به دلیل کمبود نیرو، در عرض چند هفته، منطقه تحت کنترل اوکراین به یک گوه باریک کاهش یافت.

کی‌یف از برخی از بهترین نیروهای دریایی و واحدهای کماندویی خود استفاده کرد، اما تعداد آنها هرگز به حدی نبود که بتوانند منطقه بزرگ‌تری را در اختیار بگیرند. سرگئی راخمانین، نماینده مجلس اوکراین در کمیته امنیت و دفاع پارلمان، گفت: «از همان ابتدا، تامین لجستیک این حمله به شدت پیچیده بود، زیرا وقتی وارد منطقه کورسک شدیم، عمق کافی را تضمین کردیم اما عرض کافی سرزمینی را تأمین نکردیم.»

از ابتدا، روسیه در خط مقدم کورسک از نظر تعداد نیروی نظامی انسانی برتری داشت. اما وضعیت اواخر سال گذشته بحرانی شد. روسیه واحدهای نخبه و بهترین نیروهای پهپادی خود را به عنوان تقویت‌کننده خطوط نبرد به میدان آورد و به کمک نیروهای کره شمالی، حملات را در اطراف مناطق در اختیار ارتش اوکراین تنگ کرد و به نزدیکی یکی از اصلی‌ترین جاده‌های تأمین خطوط مقدم رسید. 

 راخمانین افزود: «آنها نه تنها تعداد گروه خود را که با ارتش ما مقابله می‌کردند، افزایش دادند، بلکه کیفیت آن را نیز بهبود بخشیدند.» 

بازپس‌گیری منطقه کورسک توسط روسیه، یک اهرم چانه‌زنی بالقوه برای اوکراین را از بین خواهد برد، آن هم درست زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، مذاکراتی را برای پایان دادن به جنگ با روسیه که تقریباً یک پنجم از اراضی ملی اوکراین را در اختیار دارد، آغاز کرده است.

فرار اوکراین از شهر کورسک و مرکز آن یعنی سودژا، که کی‌یف در تاریخ ۱۶ مارس تصرف آن را تأیید کرد، سؤالاتی را در افکار عمومی اوکراینی‌ها ایجاد کرد و شکاف عمومی را در میان مردم و طبقه حاکمان اوکراین در مورد مزایای این حمله عمیق‌تر کرد.

سرباز الکسی دشه‌وی ۳۲ ساله، که قبلاً نگهبان امنیت یک سوپرمارکت بود و در سپتامبر در حین مبارزه در کورسک دستش را از دست داد، گفت که در این عملیات منطقی نمی‌بیند. او در یک مرکز توانبخشی در کی‌یف به رویترز گفت: «ما نباید اصلاً این عملیات را شروع می‌کردیم.»

ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به این مسئله اذعان کرده که نیروهای او در موقعیت دشواری در کورسک قرار دارند و او انتظار حملات مداوم از سوی روسیه را دارد تا نیروهای باقی‌مانده اوکراین را از این منطقه خارج کند. با این حال، او ادعاهای پوتین و ترامپ مبنی بر محاصره نیروهایش را رد کرده و اعتقاد دارد یروهای اوکراینی در کوروسک محاصره نشده‌اند.

به گفته تحلیلگران نظامی اوکراین نیروهای روسیه اکنون گروه‌های کوچک حمله را به منظور شکستن خطوط دفاعی اوکراین در منطقه سومی ارسال می‌کنند و ممکن است همچنین آماده یک حمله بزرگ‌تر در جبهه باشند. همچنین کراسیموف رئیس ستاد ارتش روسیه در گزارش هفتگی خود به پوتین تایید کرد نیروهای روس به تازگی توانسته‌اند به منطقه سومی نفوذ کنند و در ادامه از خسارت‌های سنگین ارتش اوکراین در بازپس‌گیری کورسک ارائه کرد.

شرط خطرناک

حتی در ابتدای عملیات، بعضی آن را به عنوان یک ریسک خطرناک مورد انتقاد قرار دادند. ویکتور موژنکو، رئیس سابق ستاد کل اوکراین، در اوت ۲۰۲۴ نوشت که اوکراین باید «بر دفاع از سرزمین‌های کلیدی خود متمرکز شود و از عملیات‌های ناامن و غیرقابل پیش‌بینی که ممکن است توجه را از تهدیدات اصلی منحرف کند، اجتناب کند و در عوض تاکتیک‌ها و روش‌های استفاده از نیروها را به شکلی انتخاب کند که متناسب با توانایی‌های آنها باشد.»

با این حال، برخی در اوکراین این عملیات را به عنوان یک شکست برای روسیه ارزیابی کردند. الکساندر سیریسکی، فرمانده کل اوکراین، در تاریخ ۱۲ مارس گفت که این عملیات برخی از بهترین نیروهای روسیه را منحرف و به هلاکت رساند.

راخمانین، نماینده مجلس، گفت که این عملیات همچنین باعث افزایش روحیه در اوکراین پس از پیشروی‌های روسیه در خاک اوکراین در سال ۲۰۲۴ شد و نشان داد که اوکراین نیز قادر به انجام عملیات هجومی و موفق است.