جزئیات معاهده ۲۰ ساله ایران و روسیه در حوزه اقتصادی

توافقنامه جامع ۲۰ساله راهبردی ایران و روسیه عصر دیروز (جمعه ۲۸ دی‌ماه) در جریان سفر رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه به امضا رسید؛ توافقی که در بستر شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی، رویدادی مهم به‌ویژه از ابعاد اقتصادی تلقی شود.

ارتباط عمیق‌تر اقتصادی ایران و روسیه باتوجه‌به عضویت دو کشور در سازمان همکاری شانگهای و پیمان بریکس می‌تواند در ابعاد اقتصادی به اهمیت بیشتر این توافق بیفزاید. 

معاهده مشارکت جامع راهبردی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری فدراتیو روسیه مشتمل بر ۴۷ ماده منتشر شد که همه حوزه‌ها را در برمی‌گیرد.

برقراری روابط اقتصادی مستقیم بین استان‌های دو کشور

در ماده ۱۶ این قرارداد راهبردی، تأکید شده است که طرف‌های متعاهد همکاری بین استانی را با عنایت به اهمیت ویژه آن برای گسترش ابعاد کامل روابط دوجانبه، توسعه خواهند داد؛ براین‌اساس طرف‌های متعاهد شرایط مساعدی را برای برقراری روابط مستقیم بین استان‌های ایرانی و روسی ایجاد خواهند کرد و آشنایی متقابل از ظرفیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری آنها از جمله از طریق برگزاری سفر‌های تجاری، گردهمایی‌ها، نمایشگاه‌ها، بازارچه‌ها و سایر رویداد‌های مشترک بین استانی را تسهیل خواهند کرد.

طرف‌های متعاهد از همکاری‌های تجاری و اقتصادی در همه زمینه‌های موردعلاقه متقابل با هماهنگی این تعامل در چارچوب کمیسیون دائمی همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و روسیه حمایت خواهند کرد.

تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک

ماده ۱۸ این معاهده تصریح دارد: طرف‌های متعاهد به توسعه همکاری‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی، ایجاد مزیت‌های اقتصادی متقابل از جمله سرمایه‌گذاری‌های مشترک، تأمین مالی زیرساخت‌ها، تسهیل سازوکار‌های تجارت و کسب‌وکار، همکاری در امور بانکی، ترویج و تأمین متقابل کالا، کار، خدمات، اطلاعات و محصولات فعالیت‌های فکری از جمله حقوق انحصاری مربوطه، مساعدت خواهند داشت.

براین‌اساس طرف‌های متعاهد با آگاهی از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری خود می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های مشترکی را در اقتصاد دولت‌های ثالث داشته باشند و بدین منظور گفت‌و‌گو‌هایی در چارچوب سازوکار‌های تخصصی چندجانبه داشته باشند.

 پرداخت‌های دوجانبه با ارز‌های ملی

بر مبنای ماده ۲۰ این معاهده، باهدف افزایش حجم تجارت متقابل، طرف‌های متعاهد شرایطی برای توسعه همکاری بین ﻣﺆسسات اعتباری طرف‌های متعاهد با درنظرگرفتن اسناد حقوقی بین‌المللی در زمینه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، که طرف‌های متعاهد عضو آنها هستند، استفاده از ابزار‌های مختلف ﺗﺄمین مالی تجارت، توسعه پروژه‌های حمایت مشترک از صادرات متقابل، افزایش ظرفیت سرمایه‌گذاری، گسترش سرمایه‌گذاری‌های متقابل بین اشخاص حقیقی، شرکت‌های دولتی و خصوصی را فراهم خواهند ساخت و از حمایت مقتضی از سرمایه‌گذاری‌های متقابل اطمینان حاصل خواهند کرد.

 طرف‌های متعاهد به‌منظور ایجاد زیرساخت پرداخت نوین مستقل از دولت‌های ثالث، گذار به پرداخت‌های دوجانبه به ارز‌های ملی، تقویت همکاری مستقیم بین‌بانکی و ترویج محصولات مالی ملی، همکاری خواهند کرد.

بر اساس بند دیگری از این ماده طرف‌های متعاهد همکاری خود را باهدف توسعه تجارت و تشویق سرمایه‌گذاری‌ها در مناطق اقتصادی ویژه/آزاد طرف‌های متعاهد گسترش خواهند داد.

براین‌اساس طرف‌های متعاهد به مناطق اقتصادی ویژه/ آزاد جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در جهت انجام اقدامات معطوف به ایجاد شرکت‌های مشترک در زمینه‌های موردعلاقه متقابل مساعدت خواهند کرد و به ایجاد مناطق صنعتی توجه خواهند نمود.

همچنین طرف‌های متعاهد آمادگی خود را برای توسعه همکاری‌های سودمند متقابل در صنایع استخراج طلا، فراوری طلا، الماس - برلیان و جواهرات اعلام می‌نمایند.

توسعه همکاری مشترک در حوزه حمل‌ونقل 

بر مبنای ماده ۲۱، طرف‌های متعاهد با درنظرگرفتن توانایی‌ها و ظرفیت‌های خود از همکاری نزدیک در زمینه حمل‌ونقل حمایت خواهند کرد و تمایل خود را برای توسعه همه‌جانبه شراکت در حوزه حمل‌ونقل بر مبنای سودمندی متقابل تأیید خواهند کرد.

طرف‌های متعاهد شرایط مساعدی را برای متصدیان حمل‌ونقل جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، تسهیل روند حمل‌ونقل و جابه‌جایی مسافران با استفاده از تمامی روش‌های حمل‌ونقل و افزایش حجم آنها، استفاده مؤثر از زیرساخت‌های جاده‌ای و مرزی، فراهم خواهند ساخت.

طرف‌های متعاهد همکاری در زمینه حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی، هوایی، دریایی و ترکیبی و نیز آموزش متخصصان در زمینه حمل‌ونقل را گسترش خواهند داد.

 طرف‌های متعاهد در توسعه کریدور‌های حمل‌ونقل بین‌المللی که از قلمرو جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه عبور می‌کند، به‌ویژه کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال - جنوب فعالانه همکاری خواهند نمود. این همکاری شامل ترویج کالا با مبدأ یک طرف متعاهد در بازار‌های دولت‌های ثالث و همچنین فراهم‌سازی شرایط توسعه حمل‌ونقل یکپارچه از طریق کریدور‌های حمل‌ونقل، هم از طریق حمل‌ونقل دوجانبه و هم از طریق حمل‌ونقل ترانزیتی در قلمرو خود، خواهد بود.

براین‌اساس طرف‌های متعاهد پیشرفت‌های نوین در زمینه سامانه‌های حمل‌ونقل دیجیتال را به کار خواهند گرفت.

در همین حال طرف‌های متعاهد از هماهنگی نزدیک در سازمان‌های بین‌المللی صنعت حمل‌ونقل حمایت خواهند نمود، بین نهاد‌های اجرایی در زمینه حمل‌ونقل و شرکت‌ها همکاری سودمند متقابل ایجاد خواهند کرد و مشارکت آنها را در رویداد‌های بین‌المللی صنعت حمل‌ونقل تسهیل خواهند کرد.

جزئیات همکاری‌های مشترک در حوزه نفت و گاز 

ماده ۲۲ این معاهده به همکاری در حوزه انرژی اختصاص دارد؛ براین‌اساس طرف‌های متعاهد همکاری در حوزه نفت و گاز را بر اساس اصول برابری و سودمندی متقابل گسترش خواهند داد و اقداماتی را برای افزایش امنیت انرژی طرف‌های متعاهد از طریق استفاده بهینه از منابع سوخت و انرژی اتخاذ خواهند کرد.

براین‌اساس طرف‌های متعاهد همکاری دوجانبه در حوزه انرژی را در این زمینه‌های گسترش خواهند داد: همکاری علمی و فنی، تبادل تجربیات و به‌کارگیری فناوری‌های روز و پیشرفته در استخراج، فراوری و حمل‌ونقل نفت و گاز؛ مساعدت به شرکت‌ها و سازمان‌های ایرانی و روسی در بخش سوخت و انرژی جهت گسترش همکاری‌ها از جمله عرضه انرژی و عملیات سوآپ؛ تشویق سرمایه‌گذاری در چارچوب همکاری دوجانبه در پروژه‌های توسعه میادین نفتی و گازی در قلمرو طرف‌های متعاهد؛ تشویق پروژه‌های زیربنایی حائز اهمیت برای تأمین امنیت انرژی جهانی و منطقه‌ای؛ تأمین دسترسی بدون تبعیض به بازار‌های بین‌المللی انرژی و افزایش رقابت‌پذیری آنها؛ همکاری و اجرای یک سیاست هماهنگ در چارچوب مجامع بین‌المللی انرژی مانند مجمع کشور‌های صادرکننده گاز و اوپک پلاس.

علاوه بر این طرف‌های متعاهد سطح همکاری، تبادل نظر و تجربیات در زمینه منابع تجدیدپذیر انرژی را ارتقا خواهند داد.

احداث تأسیسات انرژی هسته‌ای

بر اساس ماده ۲۳ این معاهده، طرف‌های متعاهد به توسعه و گسترش روابط بلندمدت و متقابلاً سودمند به‌منظور اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی از جمله احداث تأسیسات انرژی هسته‌ای مبادرت خواهند نمود.

افزایش همکاری‌های کشاورزی

ماده ۲۴ این معاهده می‌گوید: طرف‌های متعاهد همکاری‌ها را در زمینه‌های کشاورزی، شیلات، دامپزشکی، حفاظت و قرنطینه گیاهان و تولید بذر به‌منظور افزایش تجارت و دسترسی متقابل محصولات کشاورزی به بازار‌های طرف‌های متعاهد و بازار‌های دولت‌های ثالث توسعه خواهند داد.

براین‌اساس به‌منظور تأمین بهداشت محصولات کشاورزی، مواد اولیه و مواد غذایی که باید با الزامات وضع شده در حوزه نظارت بهداشتی و همه‌گیرشناسی، دامپزشکی، کنترل (نظارت) قرنطینه و بهداشت نباتی و بذر و همچنین الزامات استفاده ایمن از آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی کشاورزی یا سایر الزامات وضع شده به‌موجب قوانین طرف‌های متعاهد مطابقت داشته باشند، طرف‌های متعاهد اقدامات لازم را اتخاذ خواهند کرد.

ایجاد یک کریدور تسهیل شده گمرکی

بر اساس ماده ۲۵، طرف‌های متعاهد همکاری گمرکی از جمله اجرای پروژه‌های ایجاد یک کریدور تسهیل شده گمرکی، شناسایی متقابل برنامه‌های فعالان اقتصادی مجاز به‌منظور تشویق به ایجاد زنجیره‌های امن تأمین کالا، سازماندهی همکاری‌های اداری و تبادل اطلاعات گمرکی بین نهاد‌های گمرکی خود را انجام خواهند داد.

بر مبنای ماده ۲۶ نیز طرف‌های متعاهد به‌منظور پیشبرد رقابت منصفانه در بازار‌های ملی و ارتقای سطح رفاه مردم، همکاری در زمینه سیاست ضد انحصاری را گسترش خواهند داد.

بر اساس ماده ۲۷ طرف‌های متعاهد در موضوعاتی مانند شناسایی متقابل استانداردها، نتایج آزمایش‌ها و گواهی‌های انطباق، استفاده مستقیم از استانداردها، تبادل تجربیات و پیشرفت‌های جدید در زمینه تأمین همسانی اندازه‌گیری، آموزش کارشناسان و گسترش شناسایی نتایج آزمایش‌ها بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، همکاری‌ها را توسعه خواهند داد.

ماده ۳۵ این معاهده به توسعه روابط گردشگری اختصاص دارد که بر اساس آن طرفﻫﺎی متعاهد از همکاری‌های گسترده در بخش‌های دولتی و خصوصی در زمینه‌های ترویج میراث‌فرهنگی، گردشگری، هنر‌ها و صنایع‌دستی به‌منظور افزایش آگاهی مردم نسبت به غنای اجتماعی - فرهنگی و جاذبه‌های مختلف گردشگری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه حمایت نموده و ارتباط مستقیم میان سازمان‌های گردشگری خود را ترغیب خواهند کرد.

بر مبنای ماده ۳۹ طرف‌های متعاهد در زمینه حفاظت از محیط‌زیست از طریق تبادل تجربیات در استفاده منطقی از منابع طبیعی، ارائه فناوری‌های دوستدار محیط‌زیست و اجرای اقدامات حفاظت از محیط‌زیست همکاری خواهند کرد.

ماده ۴۰ نیز مقرر کرده است که طرف‌های متعاهد همکاری، تبادل نظر و تجربه در زمینه مدیریت منابع آبی را تسهیل خواهند نمود.

منبع: وزارت اقتصاد