نشست تخصصی لبنان آیینه تمام‌نمای نقض‌های حقوق بشری علیه زنان به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان به همت موسسه صیانت از حقوق زنان با همکاری دانشگاه الزهرا در دانشگاه الزهرا (س) برگزار شد.

مقدمی عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) در این نشست گفت: در ماجرای تروریستی انفجار پیجرها، ردپای شرکت فناوری تایوانی «گلد آپولو» به چشم می‌خورد که مدعی است در قالب همکاری، به شرکت مجارستانی «بی.‌ای. سی کنسالتینگ» اجازه داده است تا مدل ویژه‌ای از پیجر‌های AR ۹۲۴ را تولید و عرضه کند.

وی اظهار کرد: در تاریخ ۱۷ و ۱۸ سپتامیر ۲۰۲۴ (۲۷ و ۲۸ شهریور ۱۴۰۳) هزاران پیجر دستی و صد‌ها دستگاه واکی تاکی در لبنان و سوریه در طی حمله اسرائیل منفجر شد. در این حمله ۴۲ نفر از جمله ۱۲ غیرنظامی به شهادت رسیدند و بیش از ۳۰۰۰ نفر زخمی شدند. تعداد بسیار زیادی از قربانیان غیرنظامی بودند. در انفجار پیجر‌ها تنها دارندگان این دستگاه‌ها آسیب ندیدند، بلکه با هر انفجار افراد زیادی متحمل آسیب شدند.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) تصریح کرد: حمله پیجری را می‌توان از منظر‌های مختلف بررسی کرد که یکی از این رویکردها، بررسی آن از منظر حقوق بشردوستانه بین‌المللی است. در این زمینه چند نکته باید بررسی شود که درباره نوع سلاح باید گفت: بند ۲ ماده ۷ پروتکل اصلاحی دوم به کنوانسیون راجع به برخی سلاح‌های متعارف (۱۹۹۶)، انواع خاصی از تله‌های انفجاری را ممنوع کرده است: استفاده از تله‌های انفجاری یا سایر دستگاه‌هایی که ظاهراً به شکل اشیاء قابل حمل بی‌ضرر شناخته می‌شوند، اما برای حمل مواد منفجره طراحی و ساخته شده‌اند ممنوع است.

وی ادامه داد: بند ۴ ماده ۲ این پرتوکل تله انفجاری را هر وسیله یا ماده‌ای می¬داند که در ظاهر بی ضرر و سالم است، اما در عمل بر انفجار و کشتار و ایراد آسیب طراحی و ساخته شده است. دکتر لاما فقیه یکی از اساتید حقوقی و مدیر بخش شمال آفریقا و جنوب و غرب آسیا در دیده¬بان حقوق بشر بر این باور است که تله‌های انفجاری معمولاً اشیائی هستند که غیرنظامیان بدان جلب می‌شوند یا به صورت روزانه مورد استفاده غیرنظامیان قرار می‌گیرد.

مقدمی گفت: برخی اساتید حقوقی بر این اعتقاد هستند که پیجر‌های مورد نظر به منظور حمل مواد منفجره ساخته نشده¬اند و بنابراین در دایره تعریف این ماده نمی‌گنجد. اما با توجه به آنکه پیش از دستیابی حزب الله به آن مواد منفجره در آن کار گذاشته شده اتفاقا به نظر می‌رسد که با ظاهری بی‌ضرر و در عین حال برای ایراد صدمه و آسیب طراحی و تولید شده است. در واقع نوع استفاده حزب الله از این پیجر‌ها برای ارتباطات رادیویی بوده و در عمل ابزاری نظامی نبوده است بنابراین تعبیه مواد انفجاری در آن، مصداق تبدیل آن به دستگاه‌های مشمول بند ۲ ماده ۷ است.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) بیان کرد: اسرائیل و لبنان هر دو عضو این پروتکل اصلاحی هستند که هم در زمان مخاصمات مسلحانه بین¬المللی و هم مخاصمات مسلحانه غیربین‌المللی کاربرد دارد البته اسرائیل اعلامیه¬ای یکجانبه منتشر نموده و در آن بیان داشته که این پروتکل را در مخاصمات مسلحانه غیربین¬المللی اجرا نمی‌کند البته این یک حق تحفظ بر روی پروتکل اصلاحی نیست و از این منظر اعلامیه یکجانبه اسرائیل هیچ اثر حقوقی ندارد.

وی مورد دیگر را مشروعیت اهداف اعلام کرد و گفت: طبق قواعد حقوق بشردوستانه بین‌المللی کلیه افرادی که به صورت مستقیم در مخاصمه شرکت دارند، هدف مشروع برای حمله هستند، اما پرسش آن است که هدف انفجار این پیجر‌ها چه کسانی بودند؟ اعضای نظامی حزب‌الله؟ یا طیفی گسترده از اهداف انسانی؟ فارغ از هدف حمله-کننده، در عمل ایراد آسیب و عدم امکان تفکیک میان جمعیت نظامی و غیرنظامی قابل پیش‌بینی بوده است. در واقع هنگامی که دستگاه انفجاری جای مشخصی ندارد و ممکن است در هر جایی منفجر شود، عملاً هیچ تفکیکی محقق نخواهد شد.

مقدمی افزود: طبق بند ۲ ماده ۵۲ پروتکل الحاقی نخست به کنوانسیون¬های ژنو، حمله باید مستقیماً علیه اهداف نظامی باشد. همچنین پاراگراف الف-۲ بند ۲ ماده ۵۲ درباره روش‌ها و ابزار‌های حمله و جنگ، طرفین مخاصمه را در انتخاب این روش‌ها و ابزار‌ها به خودداری و کاهش آسیب به غیرنظامیان محدود می‌سازد.

عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) اظهار کرد: در ابتدا عده‌ای با استناد به اینکه اسرائیل از سوی نیرو‌های خارجی (حزب‌الله) مورد حمله قرار گرفته ادعا کرده¬اند که حق دفاع مشروع داشته و انفجار پیجر‌ها را اقدامی نظامی و مشروع جلوه می¬دهند، اما با توجه به نوع هدف، سلاح به کار گرفته شده، ماهیت اقدامات باید بیان داشت که اتفاقا این یک اقدام تروریستی بوده و از آنجا که اساساً میدان، میدان جنگ نبوده می‌توان ان را از مصادیق جنایات جنگی دانست. تعریف جنایت جنگی هم در اسناد بین المللی و هم در عرف بین ¬المللی آمده است. در اساسنامه رم، قاعده ۱۵۶ حقوق بشردوستانه بین‌المللی بند ۲-الف ماده ۸ اساسنامه رم جنایت جنگی را مشتمل بر اقداماتی می¬داند که علیه افراد یا اموال تحت حفاظت کنوانسیون¬های ژنو قرار داده است که عبارتند از: کشتار عمدی، شکنجه یا رفتار غیرانسانی مثل آزمایشات بیولوژیک، ایجاد صدمه و آسیب عمدی یا صدمه شدید به بدن یا سلامت، نابودی گسترده اموال که توجیه ضرورت نظامی ندارد و به صورت غیرقانونی و به غلط انجام شود.

وی ادامه داد: در بند ۲ مصادیق دیگری برمی‌شمرد مبنی براینکه حمله مستقیم به جمعیت غیرنظامی، حمله به اهداف غیرنظامی، حمله و بمباران با هر وسیله‌ای به شهرها، روستاها، ساختمان‌ها و اقامتگاه‌ها که بی دفاع هستند و هدف نظامی نیستند بنابراین اقدام اسرائیل را باید بدین نحو تحلیل کرد:

۱.     نقض اصل تفکیک

۲.     ارتکاب اقدام تروریستی علیه جمعیت غیرنظامی (در این ماجرای تروریستی، ردپای شرکت فناوری تایوانی «گلد آپولو» به چشم می‌خورد که مدعی است در قالب همکاری، به شرکت مجارستانی «بی.‌ای. سی کنسالتینگ» اجازه داده است تا مدل ویژه‌ای از پیجر‌های AR ۹۲۴ را تولید و عرضه کند)

۳.     ارتکاب جنایت جنگی

۴.     نقض قواعد کنوانسیون چهارم ژنو

۵.     نقض پروتکل اصلاحی کنوانسیون سلاح‌های متعارف

چراغ سبز آمریکا به صهیونیست‌ها برای کشتار مردم بی‌دفاع

در ادامه نشست قانعی ریاست اداره توسعه تعهدات حقوق بشر وزارت امورخارجه گفت: سازوکار‌هایی که در سازمان ملل مانند کارگروه منع تبعیض علیه زنان و گزارشگر ویژه خشونت علیه زنان و کنوانسیون منع تبعیض علیه زنان است به لحاظ حقوقی و ساختاری مکانیزه‌های بین‌المللی هستند که در رابطه با بحث زنان نظاره‌گر و دیده‌بان در موضوع حقوق بشر هستند.

وی ادامه داد: در ارتباط با موضوع فلسطین یک گزارشگر کشوری برای بررسی نقض‌ها با موضوعات حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حقوق بین‌الملل داریم و کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مشخصا درخصوص رصد موارد نقض در سرزمین‌های اشغالی فلسطین را داریم.

قانعی بیان کرد:. باوجود گزارشگران متعددی که در مورد نقض حقوق بشر داشتیم آخرین آنها خانم فرانچسکو آلبانز است که بررسی و پایش موارد نقض‌های حقوق بشری و گزارش دهی به صورت ادواری در خصوص غیرنظامیان به شورای حقوق بشر در ژنو و کمیته سوم سازمان ملل در نیویورک را برعهده دارند و امسال تمرکز قطعنامه‌های سازمان ملل بر خشونت علیه زنان در رابطه با پلتفرم‌های دیجیتال و فضای مجازی است، اما متاسفانه با وجود این سازوکار‌ها و تشدید جنایات رژیم صهیونیستی به‌ویژه در موضوع زنان سازمان ملل کمیته ویژه تحقیق در مورد فلسطین ایجاد کرد که در مارس ۲۰۲۱ این کمیسیون توسط قطعنامه ایجاد شد و موارد نقض حقوق بشر مثل حقوق زنان و کودکان، حمله به مراکز غیرنظامی و بیمارستان‌ها و نقض‌های حقوق بین‌الملل و حقوق بشر بین‌المللی را رصد و گزارش می‌کند.

رئیس اداره توسعه تعهدات حقوق بشر وزارت امور خارجه بیان کرد: کمیسر عالی سازمان ملل مرتب بعد از حوادث ۷ اکتبر حدود ۴۰ گزارش و بیانیه مطبوعاتی گزارش کرده و شاهد نسل‌کشی و پاکسازی منطقه فلسطین از ساکنان واقعی منطقه است، اما متاسفانه بحث ناکارآمدی این سازوکار‌های بین‌المللی بحثی است که موجب رنج بشریت شده و در عمل شاهد کشتار و قتل‌عام هزاران زن و کودک فلسطینی هستیم و در مجامع بین‌المللی موضع‌گیری‌های کارآمدی صورت نمی‌گیرد، چون حمایت‌های آمریکا از رژیم صهیونیستی در شورای امنیت به‌عنوان نهاد حافظ صلح و امنیت، در صورت تصویب قطعنامه با وتوی آمریکا مواجه می‌شوند و با وجود تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران و سایر کشور‌ها در سطح بین‌المللی و سازمان‌های همکاری اسلامی متاسفانه به‌دلیل سیطره نظام سلطه و حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از اسرائیل به نتیجه نمی‌رسد.