محمد طالبی متین درباره اهمیت توسعه سواحل مکران در دولت چهاردهم گفت: وجود سواحل و دریا‌ها برای هر کشوری پتانسیل خوبی به حساب می‌آید که کشور ما هم از این پتانسیل در سه پهنه آبی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان برخوردار شده که از لحاظ استراتژیک موقعیت خوبی برای ایران فراهم آورده است. یکی از قسمت سواحل ما مربوط به سواحل مکران است که مقام معظم رهبری از آن، به عنوان «گنج پنهان» یاد کردند.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: با توجه به عدم توسعه در آن منطقه، بر اساس احکام دائمی ماده ۶۸ در سال ۹۵، سازمان توسعه مکران تشکیل و در سال ۹۸ بر اساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی به شورای توسعه مکران تغییر نام داد. سواحل مکران تقریباً ۵۵۰ کیلومتر طول دارد که از گواتر که در مرز پاکستان قرار دارد، شروع می‌شود و تا جاسک ادامه دارد.

وی در ادامه گفت: سازمان حفاظت محیط زیست به هیج وجه مخالف توسعه نیست، اما به توسعه متوازن اعتقاد دارد. ما با این رویه که بگویند سواحل مکران توسعه پیدا نکرده است و هرکس هرکاری خواست، انجام دهد، مخالف هستیم. سازمان حفاظت محیط زیست در چند سال گذشته کار‌هایی انجام داده است. در قدم اول زیستگاه‌های حساس را شناسایی و بعد از آن اولویت‌ها را اعلام کردیم. یکی از چالش‌های ما مربوط به آب‌شیرین‌کن بود. تمام پهلو‌های آب شیرین‌کن‌ها را مشخص کردیم که در کجا استقرار پیدا کنند و تعیین الزامات بود که از چه عمقی باید آب برداشت و تخلیه شود.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: یکی از چالش‌های ما با حوزه صنعت این بود که گفتند این ساحل نباید توسعه پیدا کند. ما چالش‌های صنعتی سواحل مکران را برطرف کردیم. پهنه‌بندی زیست‌محیطی استقرار صنایع را در دو فاز انجام دادیم. فاز اول در استان هرمزگان از جاسک تا محدوده لیردف و فاز دوم در کل استان سیستان و بلوچستان از گواتر تا لیردف بود. گزارش نهایی فاز دوم در دی ماه امسال به پایان رسید بنابراین خروجی این پروژه آن شد که دریا و خشکی را دیدیم و کاربری‌ها را در حوزه گردشگری، حفاظتی و صنعتی تعریف و به همه دستگاه‌ها از جمله شورای توسعه ساحل مکران اعلام کردیم.

طالبی متین ضمن اشاره به آخرین ابلاغیه رهبر انقلاب در مقوله توسعه دریا محور و وظایف تعیین شده برای سازمان محیط زیست یادآور شد: مکان‌هایی که برای ما مهم بوده کماکان برای ما اهمیت دارد، اما نمی‌خواهیم اجازه دهیم تا توسعه‌ای مانند عسلویه و ماهشهر صورت بگیرد. اجازه می‌دهیم توسعه صورت بگیرد، اما با الزامات محیط زیستی. ما پهنه‌های حوزه صنعت را مشخص کردیم تا صنایع بعد از اعلام مقدار نیاز به فولاد، پتروشیمی و صنایع دیگر، ظرفیت آن را برای سازمان محیط زیست مشخص کنند تا در نهایت بارگذاری صورت بگیرد.

 وی درباره مشخص شدن پهنه‌های صنعتی در سواحل مکران گفت: فاز اول که مربوط به استان هرمزگان بود. تقریباً هفت پهنه دارای حساسیت اکولوژیک از نظر محیط زیستی را شناسایی کردیم که باید باقی بماند و ۱۴ پهنه برای استقرار صنایع مختلف را مشخص کردیم. از ۱۴ پهنه، سه پهنه مربوط به مگاصنعت یا صنایع سنگین مثل پتروشیمی و فولاد است که می‌تواند در آنجا استقرار پیدا کند و در استان سیستان و بلوچستان این موضوع رقم خورده است. در سال جاری باید طبق ارزیابی‌ها و مشخص شدن پهنه‌ها، میزان بارگذاری به‌گونه‌ای باشد که کمترین آسیب را به محیط زیست برساند.

ملاک استقرار ما در مکران باید کمترین اثر روی محیط زیست باشد

طالبی متین درباره مهم‌ترین موضوعات مشخص شده برای آسیب کمتر به محیط زیست سواحل مکران گفت: هر کار توسعه‌ای آثاری بر محیط زیست دارد، اما باید مسیری انتخاب کرد تا کمترین تاثیر را داشته باشد. درباره سواحل، قانون اراضی مستحدثه و ساحلی و قانون تالاب‌ها را داریم. نکته بعدی رعایت ضوابط صنعتی و خدماتی است که معاونت انسانی محیط زیست آن را تدوین کرده و نکته دیگر توجه به اسناد بالادستی است. به‌طور مثال اگر سند آمایش سرزمینی می‌گوید این سواحل پتانسیل گردشگری دارد باید خودمان را با آن تطبیق دهیم، نگوییم به دلیل نبود برق و گاز و سایر امکانات به جایی برویم که این امکانات وجود دارد. ملاک استقرار ما باید کمترین آثار زیست‌محیطی را بر محیط زیست داشته باشد.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست درباره شرایط زیستگاه‌ها و حیات وحش سواحل مکران گفت: اکوسیستم مهم در سواحل مکران، اکوسیستم مرجانی است. نزدیک به ۲۵ درصد تولید دریا وابسته به مرجان‌ها است که اهمیت زیادی دارد. یکی از زیستگاه‌های با ارزش ما اکوسیستم حرایی است. ما در بین مرکز ایران و پاکستان و مشخصاً گواتر، حرا‌ها را داریم که یکی از ویژگی‌های آن، تثبیت کربن در ریشه و ساقه‌هایشان است. اگر ما یک درخت حرا بکاریم مانند آن است که ۱۰ درخت در خشکی کاشته‌ایم. به غیر از آن بسیاری از گونه‌های دریایی، یک دوره از زندگی‌شان را مثل نوزادی، بلوغ یا تولید مثل را در آنجا می‌گذرانند. بعضی از حرا‌ها پناهگاه موجودات کوچک هستند تا وقتی بزرگ‌تر شدند به سمت دریا بروند.

نقش مهم انرژی‌های پاک و خورشیدی در توسعه سواحل مکران

وی افزود: زیستگاه بعدی مربوط به تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها است. در استان سیستان و بلوچستان بیشتر لاک‌پشت سبز داریم. پنج لاک‌پشت در خلیج فارس داریم که سه گونه آن در سواحل تخم‌گذاری می‌کنند. تمام نقشه‌های آن احصا شده است و از زیستگاه‌های با ارزش به حساب می‌آیند. سواحل جزر و مدی و سواحل گیوی جزو سواحل در دسترس ما هستند که با توجه با شاخص‌های خاص هر ساحل از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌های دریایی و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست درباره راهکار عملیاتی توسعه مکران و حفظ محیط زیست گفت: دستگاه‌هایی که به دنبال توسعه سواحل مکران هستند، باید به قوانین توجه و پهنه‌بندی‌های انجام شده را رعایت کنند، زیرا این پهنه‌بندی‌ها باعث توسعه می‌شود و محیط زیست با کمترین چالش‌ها مواجه خواهد بود.

طالبی متین در پایان درباره استفاده از انرژی‌های پاک و خورشیدی در توسعه سواحل مکران گفت: در برنامه هفتم توسعه آمده که باید به سمت استفاده از انرژی‌های پاک و خورشیدی حرکت کنیم. یکی از ظرفیت‌های خوب سواحل مکران این است که می‌توانیم از انرژی بادی، خورشیدی و انرژی امواج بهره ببریم.

منبع: روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست