۲۰ هزار کیلومتر دور دنیا

باشگاه خبرنگاران جوان - فیل‌ها، زرافه‌ها، آنتلوپ‌ها و شیرهایی به اندازه واقعی اما از جنس پارچه، چوب و کارتن، طی ماه آوریل از کینشاسا، قلب جنگل‌های بارانی کنگو، با پای پیاده راه افتادند تا سفری نمادین و هشداردهنده را آغاز کنند؛ مهاجرتی ساختگی اما پرمعنا که آینه‌ای از کوچ ناگزیر حیوانات و انسان‌ها در برابر بحران رو ‌به‌گسترش اقلیمی بود. هدف، بیرون کشیدن این واقعیت از صفحه ارقام و نمودارها و آوردنش به خیابان‌ها و احساس مردم بود. 

این کاروان غول‌آسا، در گذر از آفریقا به اروپا در هر کشور میزبان، اعضای تازه‌ای یافت و عروسک‌هایی بومی آن سرزمین‌ها که از مواد بازیافتی ساخته می‌شدند، از چوب چندلایه گرفته تا مقوای دورریختنی، به این جمع اضافه شدند. در طول مسیر، نزدیک به هزار نفر عروسک‌گردان آموزش دیدند و این موجودات عظیم در ۵۶ اجرای خیابانی، در ۱۱ کشور، جان گرفتند و تماشاگران را حیرت‌زده کردند.

اوج سفر، صعود به یخچال طبیعی «یوستدالس‌بریِن»، بزرگ‌ترین یخچال خشکی‌نشین اروپا بود و پس از آن، حرکت به سوی نوردکاپ برای دیدن طلوع خورشید در روز اول اوت، نقطه‌ای در مدار قطبی که تصویری پرکنایه از دیدار بشر و طبیعت در آستانه گرمایش زمین ارائه می‌دهد. پشت این پروژه، گروه هنری «پیاده» ایستاده است؛ همان سازندگانی که در سال ۲۰۲۱ «لیتل آمال»، عروسک سه‌ونیم متری دخترک پناهجو را به سفری در ۱۵ کشور بردند.

دیوید لن، تهیه‌کننده پروژه، پیش از آغاز مسیر گفته بود که هدف «گله‌ها» بیان بحران اقلیم با زبان احساس است نه فقط بیان و ارائه آمار و ارقام و در این باره افزود: «از طریق تئاتر می‌توان به سراغ بزرگ‌ترین مسائل زمانه رفت… ما می‌خواهیم تغییر اقلیم را نه فقط در قالب داده‌ که از راه تجربه عاطفی و حسی روایت کنیم.»

امیر نیزار ضیابی، کارگردان هنری پروژه نیز باور دارد که ارزش این حرکت در خودِ تلاش نهفته است: «شاید حرف ما جهان را تغییر ندهد‌، به احتمال فراوان هم چنین است، اما تلاش برای هر هدفی، ارزشمند است.» به گفته او، قدرت «گله‌ها» در همان مواجهه احساسی با بحران است؛ تجربه‌ای که بیننده لمس کند و می‌بیند که حیوانات برای فرار از گرما دست به کوچ جمعی زده‌اند، از سطح آمار و ارقام فراتر ببرد.

وقتی نمودارها و مدل‌های اقلیمی هشدار می‌دهند، چنین حرکت‌های هنری می‌کوشند با زبان دیگری سخن بگویند؛ زبانی از جنس لمس و حرکت. جمعیتی که در خیابان با فیل یا زرافه‌ای با قد واقعی‌ روبه‌رو می‌شود، برای لحظاتی احساس می‌کند که زمین در حال حرکت است. سازندگان امیدوارند این لحظات، هرچند کوتاه، بتواند جرقه‌ای برای بازاندیشی در شیوه زیستن و واکنش در برابر تغییر شتابان اقلیم باشد؛ حتی اگر اثر نهایی آن، مانند هر اثر هنری جمعی، نامعلوم بماند.

منبع: روزنامه هفت صبح