طولانی‌ترین کسوف تاریخ؛ خورشیدگرفتگی کامل ۱۹۷۳ برای برخی مردم دنیا ۷۴ دقیقه طول کشید

 در سال ۲۰۲۷، مردم اروپا، شمال آفریقا و بخشی از خاورمیانه شاهد خورشیدگرفتگی کاملی خواهند بود که درحدود ۶ دقیقه و ۲۳ ثانیه طول خواهد کشید. این مدت برای یک خورشیدگرفتگی کامل به‌طرز غیرعادی طولانی است و طولانی‌ترین خورشیدگرفتگی کامل روی زمین از سال ۱۹۹۱ محسوب خواهد شد.

به‌نقل از اسپیس‌دات‌کام، رکورد خورشیدگرفتگی یا کسوف سال ۲۰۲۷، تا سال ۲۱۱۴ همچنان برقرار خواهد بود. در آن زمان، اگر بخواهید بدون تجربه‌ی روش‌های ویژه، کسوفی طولانی‌تر را مشاهده کنید، تنها گزینه برایتان رفتن به پهنه اقیانوس‌ها است.

برای تماشای طولانی‌تر کسوف، می‌توان سایه ماه را روی زمین دنبال کرد. البته، با پیاده‌روی یا رانندگی حتی اگر جاده‌ای خالی از ترافیک پیدا کنید، مدت زیادی به کسوف اضافه نمی‌شود. به همین دلیل، در کسوف آمریکای شمالی در سال ۲۰۲۴، ناسا با هواپیماهای جت WB-57 سایه ماه را دنبال کرد تا بتواند مدت طولانی‌تری کسوف را مشاهده کند و داده‌های علمی بیشتری جمع‌آوری کند.

برای طولانی‌تر دیدن کسوف، می‌توان سایه ماه را دنبال کرد؛ ناسا در کسوف ۲۰۲۴ با جت‌های WB-57 این کار را انجام داد.

بهارات کندوری، سرپرست پروژه‌ای برای مطالعه یونوسفر در طول خورشیدگرفتگی می‌گوید: «کسوف مانند یک آزمایش کنترل‌شده عمل می‌کند و این فرصت را به ما می‌دهد تا بفهمیم تغییرات تابش خورشید چگونه می‌تواند روی یونوسفر تأثیر بگذارد و این تغییرات به نوبه خود می‌توانند برخی فناوری‌ها مانند رادار و GPS را که در زندگی روزمره به آن‌ها وابسته‌ایم، تحت تأثیر قرار دهند.»

دانشمندان با دنبال‌کردن سایه ماه با هواپیماهای جت‌، کسوفی به‌طول بیش از ۶ دقیقه و ۲۲ ثانیه مشاهده کردند که فقط یک ثانیه کوتاه‌تر از کسوف پیش‌بینی‌شده در سال ۲۰۲۷ است. این رکورد هرچند چشمگیر است، در مقایسه با کسوفی که دانشمندان درطول پرواز با هواپیمای مافوق‌صوت کنکورد مشاهده کردند، بسیار کوتاه به‌نظر می‌آید. در آن زمان، کنکورد از لاس پالماس در جزایر قناری برخاست و با فرود در چاد، بیش از یک ساعت فرصت تماشای فاز کامل کسوف را فراهم کرد.

دونالد لیبنبرگ که ادعا می‌کند بیشترین زمان حضور در فاز کامل کسوف را در میان انسان‌ها داشته و در آن روز سوار بر کنکورد بود، سال ۲۰۱۷ در مطلبی برای NBC نوشت: «با ۷۴ دقیقه، گروه ما سوار بر کنکورد رکورد بیشترین مدت حضور در فاز کامل کسوف را ثبت کرد که تاکنون شکسته نشده است و این تجربه را هرگز فراموش نخواهم کرد.»»

پرواز با کنکورد نه تنها مدت زمان فاز کامل کسوف را طولانی‌تر کرد، بلکه مراحل «تماس اول» و «تماس سوم» را هم طولانی‌تر کرد؛ یعنی لحظه‌ای که ماه برای اولین‌بار ازمقابل قرص خورشید می‌گذرد و لحظه‌ای که فاز کامل به پایان می‌رسد. این کار آسان نبود، زیرا هواپیما باید به‌طور دقیق با مسیر سایه ماه هماهنگ حرکت می‌کرد تا مدت کسوف و لحظات شروع و پایان آن طولانی‌تر دیده شوند.

دانشمندان در کسوف سال ۱۹۷۳ با هواپیمای مافوق صوت کنکورد بیش از یک ساعت در فاز کامل کسوف حضور داشتند

برای دیدن خورشیدگرفتگی کامل و مراحل مهم آن، هواپیما باید با دقت و برنامه‌ریزی دقیق پرواز می‌کرد. اگر هواپیما فقط دو دقیقه زودتر به مسیر کسوف می‌رسید، فاز کامل ۲۵ دقیقه کوتاه‌تر می‌شد و یکی از لحظات مهم کسوف از دست می‌رفت.

در پرواز کنکورد، فقط چند دانشمند و خدمه حضور داشتند و تجهیزات علمی پنج گروه مختلف را با خود برده بودند. هدف اصلی آزمایش‌ها مشاهده کرونای خورشید بود؛ یعنی جو داغ آن که وقتی خورشید پوشیده می‌شود، واضح‌تر دیده می‌شود. این مشاهدات به ما کمک می‌کنند درباره شرایط فضایی اطلاعات بیشتری به دست آوریم، اما هنوز سوال‌های بزرگی مانند اینکه چرا کرونای خورشید از سطح آن داغ‌تر است، باقی مانده است.

در مقاله‌ای که درباره یافته‌های دانشمندان در پرواز کنکورد منتشر شد، آمده است: «هواپیماهای مافوق صوت تغییر بزرگی در روش‌های مشاهده کسوف ایجاد کرده‌اند و در این پروژه خاص بسیار موفق بوده‌اند. به همین دلیل، برای پروژه‌های آینده استفاده از این روش بهتر و مؤثرتر از روش‌های سنتی مانند مشاهده از زمین است.»

از زمان بازنشستگی هواپیمای کنکورد، چند پرواز برای گردشگران علاقه‌مند به دیدن کسوف انجام شد؛ هرچند تجربه آن به اندازه پرواز علمی اصلی نبود. اکنون با مأموریت Proba-3 از آژانس فضایی اروپا می‌توان در فضا خورشیدگرفتگی مصنوعی ایجاد کرد و سایه‌ای شبیه کسوف خورشیدی را به صورت کنترل‌شده دید.

منبع: زومیت