خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: توسعه روستایی به لحاظ اقتصادی و تولید، الزامات و ضرورت‌های خاص خود را دارد موضوعی که به دلیل فقدان برنامه‌ریزی جامع و کامل اقتصادی در سال‌های اخیر مغفول واقع شده و مسئولان استان‌ها از جمله سمنان نتوانستند آن طور که باید و شاید نسبت به این موضوع مهم عملکرد ویژه‌ای داشته باشند.
نتیجه این فقدان برنامه‌ریزی و همچنین عوامل مانند خشکسالی و کاهش تولیدات حوزه روستایی مهاجرت و بروز مشکلات عدیده برای اقتصاد روستاهای استان است از سوی دیگر اما خشکسالی نیز باعث شده تا فرصت‌های تولیدی بسیاری از روستاهای استان سمنان گرفته شود در نتیجه مهاجرت پدیده‌ای است که این روزها گریبان روستاهای استان را گرفته است.
مشکلات توسعه روستایی و تولید
یک کارشناس اقتصادی که در زمینه روستا فعالیت‌های تحقیقاتی بسیاری کرده در این باره به خبرنگار مهر، می‌گوید: طی سال‌های اخیر مشکل بزرگ استان سمنان این بوده که تعادل و توازن اقتصادی در استان سمنان برهم خورده و روستاها دیگر کارکرد تولید محور خود را از دست داده اند به عبارت دیگر طی سال‌های اخیر روستاها که روزگاری مرکز تولید بودند خود به مصرف کننده بدل شده‌اند.
سید وحیدالدین موسوی ادامه داد: این امر سبب بروز مسائل و مشکلات عدیده ای مانند مهاجرت، کاهش نیروی کار و تولید در روستاها، عدم رغبت به ماندن و سرمایه گذاری در روستاها، حاشیه نشینی در شهرها و … شده است موضوعی که به نظر می‌رسد با یک برنامه‌ریزی مدون و جامع در راستای ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی جدید در روستاها می‌تواند مدیریت شود.
وی افزود: در طول سال‌های اخیر دو معضل اصلی در روستاهای استان سمنان دیده می‌شود نخست خشکسالی در کنار عدم توفیق دولت در اجرای طرح‌های مدیریت مصرف آب مانند عبور از کشاورزی سنتی و تعریف الگو های جدید کشت و دوم فقدان برنامه‌ریزی جامع برای ماندگاری تولید و جمعیت مولد در روستاها که هر دوی این عوامل به برهم خوردن توازن اقتصادی مبتنی بر تولید در استان سمنان منجر شده است.
کاهش جمیعت مولد روستایی
این کارشناس اقتصادی همچنین با بیان اینکه استان سمنان سابقاً ۶۰ درصد جمعیت خود را در روستاها می‌دید اما حالا این میزان نه تنها برعکس شده بلکه جمعیت روستایی در بسیاری از نقاط به خصوص حاشیه کویر و شرق استان سمنان کاهش چشمگیر نیز داشته است، می‌گوید: روزگاری در بیارجمند که قطب تولید توتون، تنباکو، پنبه و صیفی‌جات بود جمعیتی معادل یک سوم جمعیت شهر شاهرود سکونت داشتند اما امروز شاهد هستیم که جمعیت این منطقه نسبت به همان دوران نیز رشدی نداشته است.
موسوی بیان کرد: این موضوع نشان از گستردگی مهاجرت دارد که در پی خشکسالی‌های متعدد، کمبود آب و فقدان برنامه‌ریزی برای ماندگاری جمعیت صورت گرفته است در نتیجه به نظر می‌رسد که دو کار عاجل باید از سوی دولتی‌ها صورت بگیرد نخست اینکه زیرساخت‌های تولید روستایی در استان بهبود یابد و دوم تلاش شود تا روستا را به جایگاه قبلی آن یعنی مولد بودن باز گردانند چرا که اعتقاد داریم در صورتی که این دو اتفاق بیفتد علی رغم مشکل کمبود آب با راهکارهایی مانند کشت جایگزین و توسعه گردشگری و… می‌توان به کمبود آب غلبه کرد.
وی با بیان اینکه استقرار جمعیت در کنار مسائل تولیدی و اقتصادی جنبه اجتماعی و امنیتی نیز دارد زیرا جمعیت یک عامل امنیت است البته مقصود تنها امنیت جانی یا مثلاً ترانزیت مواد مخدر و… نیست بلکه امنیت اقتصادی و اینکه سرمایه گذار رغبت کند که در روستاها کار تولیدی راه بیندازد نیز ملاک است.
تسهیلگری های دولتی
پدرام حکیم روزنامه نگار و کنشگر مسائل اجتماعی استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، بیان کرد: دولت در سال‌های اخیر تلاش کرده تا بازارهای الکترونیک روستایی ایجاد کند اما مشکل اینجا است که ۲۳ ارگان اقتصادی به روستاها خدمات می‌دهند یعنی جهاد، تعاون روستایی، امور عشایری و… اما متأسفانه هیچ کدام محصولی را از روستا نمی‌خرند و فقط به روستاها کالاهایی مانند کود، بذر، سم و… را می‌فروشند.
حکیم بیان کرد: برای اینکه توازن به روستا بازگردد یعنی دوباره روستا محل تولید شود باید موانع این کار رفع شود نخستین کار این است که باید برای تولیدات روستایی زیرساخت، تسهیلگری و همچنین حمایت صورت گیرد تا رغبت به بازگشت و تولید در روستا افزون شود که البته این روزها با مشکلاتی که برای دامداران و تأمین علوفه و… پیش آمده کار دشواری است، از سوی دیگر بعد از اینکه تولید در روستا رونق گرفت باید کاری کرد که تولیدات خریداری شود.
وی با بیان اینکه امروز بازار فروش محصولات و خدمات چه در بخش دام و کشاورزی و چه حتی در بخش گردشگری به دلیل فقدان برنامه‌ریزی بزرگترین مشکل اقتصاد روستایی است وگرنه روستاهای ما خالی از ظرفیت و توان تولیدی نیستند، افزود: دولت باید شرایطی را مهیا کند که تولیدات روستایی خریداری شود و یا برای خدمات گردشگری روستاها گردشگر بیاید و این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی جامع است که شاهد آن نیستیم، علی رغم اینکه در زیرساخت‌هایی مانند اینترنت و جاده، استان سمنان رتبه دوم کشور را در روستاها دارد.
توسعه زیرساخت‌های روستایی
صحبت از زیرساخت‌ها شد موضوعی که نماینده سمنان، مهدی شهر و سرخه نیز درباره آن اظهار نظر کرده و می‌گوید: اگر روستا مولد نباشد، امکان بازگشت روستاییان و مهاجرت معکوس وجود ندارد لیکن لازم است تا مجوزهای لازم برای ساخت و ساز در روستاها داده شود.
عباس گلرو با بیان اینکه علی رغم سیاست راهبردی نظام مبنی بر توجه به روستاها، اما باز هم شاهد مهاجرت برخی روستاییان به شهرها هستیم، تاکید کرد: در بودجه امسال، مصوبات بی شماری در حوزه روستا داشتیم و بر مقوله‌هایی همچون سند دار کردن زمین‌های روستایی، طرح هادی و ارائه مجوزهای ساخت خانه‌های روستایی تاکید کردیم همچنین باید گفت سوق دادن منابع اعتباری ملی به سمت روستا یکی از رویکردهای اساسی مجلس شورای اسلامی است.
وی با بیان اینکه روستا، نماد قدرت و اقتدار کشور است، تاکید کرد: ارزیابی کمیسیون امنیت ملی آن است که کشور ما با کمبود منابع آبی مواجه نیست، اما مسئله مهم استفاده درست از منابع، پرهیز از هدر رفت آب و لزوم مدیریت منابع آبی موجود است از سوی دیگر گازرسانی روستایی از جمله دیگر مواردی است که برای حفظ جمعیت روستایی و رونق در روستاها در دستور کار قرار دارد.
اعطای تسهیلات به روستاها
استاندار سمنان نیز از حمایت‌های بخش دولتی خبر می‌دهد و در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه تا خرداد ماه امسال تا کنون بیش از دو هزار و ۸۰۰ نفر از عشایر و دامداران استان به بانک‌ها معرفی شدند تا بتوانند تسهیلات سرمایه در گردش با بهره ۱۰ درصدی دریافت کنند، گفت: تا خرداد ماه نزدیک به ۴۰۰ نفر هم از این تسهیلات برخوردار شدند تا بتوانیم شاهد توسعه تولیدات روستایی و در نتیجه افزایش رونق اقتصادی در روستاها به مثابه یکی از سیاست‌های دولت باشیم.
سید محمد رضا هاشمی با بیان اینکه دولت خود را مکلف به خدمت رسانی روستایی‌ها می‌داند، بیان کرد: در هشت ماه گذشته بالغ بر ۳۵ مرکز بوم گردی جدید در استان سمنان ایجاد شده که نشان از عزم دولت برای توسعه و رونق اقتصادی در روستاهای استان دارد از سوی دیگر باید گفت برای توسعه زیرساخت‌های بازار الکترونیک و تجارت روستایی و ارتباط روستاها با دیگر نقاط طی یکسال گذشته، بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان بمنظور برقراری اینترنت پرسرعت در مناطق مختلف استان هزینه شده است.
ارتقای بهره‌وری
وی با بیان اینکه ارتقای بهره‌وری در مناطق روستایی به خصوص در زمینه‌هایی مانند تغییر الگوی کشت کشاورزی و آبیاری نوین با هدف مقابله با آثار منفی خشکسالی در کنار ترویج آن از سوی جهاد کشاورزی از جمله سیاست‌های دیگر دولت در زمینه روستاهای استان بوده است، گفت: از سوی دیگر اعتقاد داریم که تولید ثروت در روستاها با هدف ارتقای وضعیت اقتصادی و فرصت‌های شغلی مناسب در روستاهای استان ضرورت دارد و می‌تواند حتی به مهاجرت معکوس منجر شود.
استاندار سمنان همچنین با بیان اینکه کاروان‌های خدمت رسانی به روستاهای استان سمنان با حضور مدیران کل از جمله مباحثی است که استانداری آن را پیگیری و تاکنون به ۹ روستا سفر شده است، تاکید کرد: در این دیدارها در کنار مشکلات مردم سعی داریم تا در حوزه‌های زیرساختی نیز اقدامات توسعه‌ای را صورت دهیم چرا که اعتقاد ما بر این است که تولید ثروت و پول مغفول مانده است.
وی همچنین از مباحث گردشگری، بوم گردی، مشاغل خانگی و صنایع دستی در سطح روستاها به عنوان یکی از راهکارهای ارتقا و توسعه اقتصادی روستاهای استان یاد کرد و افزود: توسعه مشاغل خانگی، دامپروری، کشاورزی، صنایع دستی، تولیدات روستایی در حوزه روستاها مَد نظر قرار دارد.
ضرورت برنامه‌ریزی
امروز آنچه درباره روستاهای استان سمنان می‌توان گفت این است که این مکان‌ها دارای ظرفیت‌های اساسی و مهم تولید ثروت هستند اما به دلیل فقدان برنامه‌ریزی مدون، توسعه روستایی مغفول مانده است کافی است بدانیم که هنوز استان سمنان برنامه جامع گردشگری ندارد! در زمینه دامداری نیز بعد از سال‌ها مشکل به تازگی دولت طرح دامدار کارت را اجرا کرده تا دامداران از تسهیلات خرید علوفه بهره مند شوند.
این اقدامات در کنار توسعه آبیاری نوین و اینترنت و… زمانی انجام شده که بسیاری از جمعیت روستاهای استان سمنان مهاجرات کرده‌اند اما بازهم کارشناسان اعتقاد دارند که هر زمان به روستاها توجه شود، یک روز به توسعه روستایی نزدیک تر می‌شویم. باید دید دولت در این زمینه چه اقداماتی صورت خواهد داد و آیا دو بال مهم پرنده توسعه روستایی یعنی تقویت تولید با برنامه‌ریزی و ایجاد بازار برای خریداری خدمات و محصولات روستاهای استان سمنان محقق می‌شود؟
