حس آرامش و امنیت با آیه‌های قرآنی

 سردار سعید منتظرالمهدی معاون فرهنگی اجتماعی پلیس در یادداشتی اختصاصی به طرح ملی زندگی با آیه‌ها که برای ماه مبارک رمضان اجرایی شد پرداخت.

متن یادداشت به شرح زیر است:

همه ما بی هیچ، اما و اگری می‌دانیم که «قرآن» مکتب و دستورالعمل «نیکو زیستن» است و آن‌گونه که مفسرین بزرگ به ما نشان داده‌اند این مخزن سترگ و پرشکوه وحی، سرشار از رهنمودها، دستورالعمل‌ها، راهکار‌ها و خط مشی‌هایی است که با «فراگیری» و «عمل» به آنها می‌توان زیست دنیای خود را لبریز «خوشبختی» کرد و سرنوشت اخروی خویش را مملو از «سعادت» ساخت.

من در این مختصر در پی آن هستم تا از این اقیانوس زلال و ژرف معنا و معرفت، به قدر وسع خود (و به مصداق آب دریا را اگر نتوان کشید / هم به قدر تشنگی باید چشید) درس‌هایی برای «نیکو سخن گفتن» و «زیبا رفتار کردن» در تعاملات اجتماعی استخراج کنم و با شما به اشتراک بگذارم؛ بدان امید که همه «زندگی با آیه‌ها» به بخش تفکیک ناپذیر از زیست عمومی و خصوصی خود تبدیل کنیم.

نیکو سخن بگوییم

کلام و کلمه ارزشمندترین سرمایه انسان‌ها است. همین عامل گران‌سنگ است که ذهن آدمیان را شکل می‌دهد و فراخ می‌سازد، ذهن و ضمیر مخاطبان کلام را دست‌خوش تغییر قرار می‌دهد و دل و جان آنان را سرشارِ شور و شعور می‌کند. به همین خاطر قرآن از زبان و کلام با مفهوم «نعمت» یاد می‌کند (أَ لَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَینَینِ. وَ لِسانًا وَ شَفَتَینِ) و بر «نیکو سخن گفتن» (فولوا للناس حسنا)، «نرم سخن و دلنشین حرف زدن» (فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یخَشی) و «سخن پاکیزه» (وَ هُدُوا إِلَی الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ) تاکید می‌ورزد. همچنین در این منبع نورانی خِرد و دانایی، «لطیف و میسور سخن گفتن» (فَقُل لَّهُمْ قَوْلًا مَّیْسُورًا) و «به بهترین شکل حرف زدن» (وَ قُل لِّعِبَادِی یَقُولُواْ الَّتیِ هِیَ أَحْسَنُ) مورد تاکید قرار می‌گیرد. علاوه بر آن، قرآنِ مجید در کنار «نصیحت نیکو»؛ «جَدلِ احسن با دیگران» (وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ) را نیز مورد تاکید قرار می‌دهد؛ و دنیا چه زیبا و خواستنی خواهد بود اگر ما در تبعیت از قرآن، زیبا، نرم، لطیف، دلپذیر، آرام و روان با دیگران سخن بگوییم.

شایسته رفتار کنیم

شمار آیه‌های قرآن پیرامون «رفتارِ شایسته» پرشمارند. چه در این مکتبِ انسان ساز رفتار یکی از سه عنصر کلیدی شکل دهنده مشی و منش و شخصیت فرد به شمار می‌روند (آن دو عنصر دیگر یکی اندیشه است و آن دیگری کلام).

برخی از مؤلفه‌های رفتار شایسته در قرآن عبارتند از:

۱. تواضع و فروتنی و (عباد الرّحمن الّذین یمشون علی الأرض هوناً)

۲. فرو نشدن در دام گفتارِ بی خِردان (و إذا خاطبهم الجاهلونَ قالوا سلاماً).

۳. نیکی و احسان به والدین (بالوالدین احسانا).

۴. مهربانی، دلسوزی و شفقت به یکدیگر (رُحَماءُ بَیْنَهُمْ)

۵. صبوری (و اصبروا ان الله مع الصابرین)

۶. رعایت انصاف و عدالت (اذا حکمتم بین الناس ان تحکموا بالعدل)

نیازی به حجت نیست که عمل به یکایک آیه‌های قرآن و تنظیمِ کنش، منش، کلام و زبان خویش در چارچوب دستورات قرآنی، نه تنها روابط انسان با دیگری را از جنس «روابط شفابخش» می‌سازد بلکه ذهن و روان انسان را لبریز حس خوب رضایت، آرامش و امنیت می‌سازد.