چین در مسیر تبدیل به قدرت برتر هوش مصنوعی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی یزدانی* - پیشرفت‌های سال‌های اخیر فناوری هوش مصنوعی، به واسطه ایجاد روش‌ها و مدل‌های جدیدی مانند یادگیری تقویتی، مدل‌های زبانی و هوش مصنوعی مولد، موجب روی‌آوردن افراد، شرکت‌ها و کشور‌های زیادی به استفاده از این فناوری شده است. با برجسته‌شدن هوش مصنوعی و گسترش کاربرد‌های آن، تعداد شرکت‌هایی که اقدام به بهره‌گیری از این فناوری در کسب‌وکار خود می‌کنند و همچنین تعداد کشور‌هایی که سعی در برنامه‌ریزی برای پیشرفت در این فناوری دارند، به طور روزافزون افزایش یافته است. از ابتدای روند شکل‌گیری مدل‌ها و روش‌های جدید هوش مصنوعی تا کنون، کشور آمریکا و شرکت‌های آمریکایی پیشتاز بوده‌اند. با بررسی بیشتر در روند توسعه محصولات جدید مبتنی بر هوش مصنوعی و شرکت‌های فعال این حوزه، پیشرفت چین و فعالیت‌های شرکت‌های چینی نیز جالب‌توجه است. کشور چین باوجود اینکه روند توسعه هوش مصنوعی را دیرتر از آمریکا آغاز کرد و در طی این مسیر نیز با محدودیت‌های تحریمی آمریکا مواجه بود، پیشرفت‌های چشمگیری در این فناوری به دست آورده است. مهم‌ترین دلایل این پیشرفت‌ها، برنامه‌ریزی به‌هنگام و سرمایه‌گذاری کلان در توسعه این فناوری و همچنین بهبود توان داخلی در تأمین زیرساخت‌های موردنیاز هوش مصنوعی است. پیشرفت چین در هوش مصنوعی از دو جنبه ساخت محصولات اساسی و جایگاه برتر در شاخص‌های جهانی بررسی می‌گردد.

 محصولات اساسی مبتنی بر هوش مصنوعی: درحالی‌که تا کنون در زمینه ابزار‌هایی از قبیل چت‌بات‌های مبتنی بر مدل‌های زبانی بزرگ، شرکت‌های آمریکایی اولین و برترین محصولات را ارائه کرده‌اند، اخیراً شرکت‌های چینی هوش مصنوعی با ارائه محصولاتی با کیفیت مناسب و حتی برتر از نمونه‌های مشابه، عملکرد خوبی در این زمینه داشته‌اند. برای نمونه شرکتی به نام دیپ‌سیک، چت‌باتی را عرضه کرده است که در آزمون‌های محک مدل‌های زبانی، نمراتی برتر از مدل‌های مطرحی، چون چت‌جی‌پی‌تی و جمینای کسب کرده است. نکته حائز توجه، ایجاد این مدل در شرایطی است که کشور چین در حوزه زیرساخت‌های محاسباتی با تحریم‌های آمریکا مواجه است. همچنین شرکت علی‌بابا چین، مدل هوش مصنوعی قابل‌قبولی را در سطح بهترین مدل‌های زبانی دنیا ایجاد و عرضه کرده است.

یکی دیگر از حوزه‌هایی که کشور چین در آن پیشرفت خوبی داشته، ساخت و تأمین پردازنده‌های محاسباتی برای محصولات هوش مصنوعی است. این کشور در شرکت‌هایی از قبیل شرکت هوآوی و SMIC، در حال طراحی و تولید پردازنده‌های هوش مصنوعی است. شرکت هوآوی اخیراً پردازنده‌ای به نام Ascend ۹۱۰c را طراحی کرده است و گزارشاتی مبنی بر عملکرد بسیار مطلوب این پردازنده‌ها در سطح پردازنده‌های شرکت انویدیا وجود دارد. به‌روز‌ترین فناوری ساخت پردازنده‌ها در دنیا در‌حال‌حاضر ۳ نانومتر است و شرکت‌های آمریکایی به دلیل مواجه نبودن با مانع تحریم‌ها، امکان بهره‌مندی از آن را دارند. در این شرایط شرکت SMIC چین باوجود اعمال تحریم‌های آمریکا بر استفاده چین از تجهیزات پیشرفته ساخت پردازنده، از طریق جایگزین کردن تجهیزات و فناوری‌های موردنیاز، موفق به ساخت پردازنده‌هایی با فناوری ۷ نانومتری شده است. این شرکت اکنون نیز در حال ساخت پردازنده‌های پیشرفته‌تر ۵ نانومتری است. اگرچه چین در این زمینه همچنان از فناوری روز دنیا که در اختیار شرکت‌های آمریکایی قرار دارد عقب‌تر است، اما همین فناوری تولید ۵ و ۷ نانومتری در زمره فناوری‌های به‌روز و جدید محسوب می‌شود و ضمن فراهم آوردن سرعت و قدرت زیاد برای پردازنده‌های هوش مصنوعی، نشان از دستیابی چین به فناوری ساخت پیشرفته آنها است.

 قرارگیری در جمع کشور‌های برتر هوش مصنوعی جهان: رتبه‌بندی جهانی کشور‌ها در هوش مصنوعی در شاخص‌های مختلفی نظیر میزان سرمایه‌گذاری، تحقیقات علمی، اختراعات ثبت شده مرتبط با هوش مصنوعی انجام می‌شود. کشور چین در عمده شاخص‌ها بین ۲ کشور اول جهان قرار دارد. برای نمونه در زمینه تحقیقات و مستندات علمی، در حالی که تا سال ۲۰۱۵ آمریکا رتبه اول و چین رتبه دوم را در اختیار داشته‌اند، از سال ۲۰۱۶ به بعد چین در رتبه اول تعداد مستندات علمی متنشر شده مرتبط با هوش مصنوعی قرار گرفته است. چین در میزان سرمایه‌گذاری، پس از آمریکا در جایگاه دوم، در اختراعات ثبت شده در زمینه هوش مصنوعی در رتبه اول و در رتبه‌بندی کلی، پس از ایالات متحده آمریکا جایگاه دوم دنیا را در اختیار دارد.

 شایان‌ذکر است درحالی‌که چین در زمینه هوش مصنوعی در دنیا پیشرفت بسیار خوبی داشته است، برخی از محصولات تولیدی مورد اشاره، هنوز از فناوری موجود در برترین شرکت‌های دنیا مقداری عقب‌تر هستند و یا ممکن است شرکت‌های چینی با هزینه بیشتری به آن محصول دست پیدا کرده باشند؛ اما باید توجه داشت به دلیل تأثیر بلندمدتی که این فناوری در آینده قدرت کشور‌ها و سوددهی برای شرکت‌ها دارد، دستیابی به توانایی ساخت محصولات راهبردی و اساسی هوش مصنوعی دارای ارزش زیادی است و سرمایه‌گذاری کلان در مراحل ابتدایی توسعه آن، توجیه اقتصادی بلندمدت دارد.