کمک به تقویت تامین مالی ارزی با ابزار جدید پیش فروش

باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور -‌ بانک‌مرکزی به تازگی با رونمایی از ابزار پیش‌فروش ارز در مرکز مبادله ایران گام جدیدی در تأمین مالی ارزی برداشت.

پیش فروش ارز که محمدرضا فرزین با اشاره به آن اظهار کرد: مقام معظم رهبری سال ۱۴۰۴ را سال سرمایه‌گذاری در تولید نامیدند. طبیعی است که بانک مرکزی در این راستا به فکر تأمین مالی منابع ریالی و ارزی برای سرمایه‌گذاری باشد پیش‌از این، برای سال جاری ۲ میلیارد دلار اوراق ارزی با سود ۶ درصد درنظر گرفته‌ایم تا بنگاه‌ها تأمین مالی ارزی کنند. تا کنون ۴۶۰ میلیون دلار از این اوراق فروش رفته است و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال، این رقم به دو میلیارد دلار برسد.

ارزیابی تامین مالی ۳ میلیارد دلاری از طریق پیش‌فروش ارز تا پایان سال

او افزود: همچنین، پیش‌بینی می‌کنیم که پیش‌فروش ارز تا سه میلیارد دلار به تأمین مالی کمک کند. در پیش‌فروش ارز، بنگاه‌هایی که نیاز به تأمین مالی دارند، می‌توانند نیاز‌های خود را تأمین کنند؛ این اقدام، ریسک تولید را کاهش داده و نرخ ارز را به ثبات می‌رساند و اعتمادی در بنگاه‌ها ایجاد می‌کند که می‌دانند ارز را به نرخ مشخص خریداری خواهند کرد.

در ادامه هم اصغر بالسینی سخنگوی مرکز مبادله ایران با بیان اینکه ایجاد بستر انعقاد قرارداد‌های مدت‌دار ارزی-ریالی در مبادلات ارزی کشور کارکرد‌های مهم برای صادرکنندگان و واردکنندگان خواهد داشت، گفت: تامین مالی ریالی صادرکنندگان، تامین نیاز ارزی آتی واردکنندگان، پوشش ریسک و برنامه‌ریزی تجاری مهمترین بهره مندی‌های بازرگانان کشور از این قرارداد‌های مدت دار است.

او اظهار کرد: قرارداد پیش فروش ارز یکی از قرارداد‌های مدت دار ارزی-ریالی است که صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند در این نوع قرارداد، با مشخص کردن تاریخ آینده جهت مراودات تجاری خود، اقدام به خرید و فروش ارز کنند؛ فروشنده ارز که همان صادرکننده است متعهد می‌شود، مقدار مشخصی ارز را در تاریخی مشخص مثل ۳ یا ۶ ماه آینده و با نرخی از پیش تعیین شده به خریدار یا واردکننده تحویل دهد.

بالسینی می‌گوید: در این ابزار طراحی شده، تاریخی برای حراج در نظر گرفته می‌شود که در این تاریخ و با نرخ روز مرکز مبادله ایران، متعهدین خرید و متعهدین فروش به توافقی برای معامله ارز در سررسید آینده می‌رسند و پس از آن بخشی از ثمن مورد توافق مثلا ۳۰ درصد آن بین خریدار و فروشنده تسویه می‌گردد. در تاریخ سررسید که می‌تواند مثلا ۳ یا ۶ ماه آینده باشد بیع بین دو طرف انجام می‌شود و نرخ ارز مبنای تسویه باقی‌مانده ثمن معامله نیز نرخ همان روز مرکز مبادله ایران خواهد بود. در نهایت نیز فرآیند تحویل ارز و تسویه نهایی ریالی آغاز خواهد شد. این نکته باید تاکید شود که در تاریخ برگزاری حراج صرفا بخشی از ریال مورد توافق قرارداد تسویه می‌شود و تسویه نهایی ریال با در نظر گرفتن نرخ ارز در تاریخ بیع و پس از کسر تخفیفات و پیش پرداخت ریالی اولیه انجام خواهد شد.

نرخ پیش فروش ارز مرکز مبادله چگونه مشخص می‌شود؟

پیش فروش ارز و تعیین نرخ که علیرضا گچ‌پز زاده، معاون ارزی بانک مرکزی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان به توضیح مکانیزم آن و نحوه قیمت‌گذاری ارز از این مسیر پرداخت؛ وی اظهار داشت که مکانیزم مرکز مبادله ارز و طلا بر اساس روش توافقی است و نرخ‌های تعیین شده در این مرکز، مبنای نرخ مبادله قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، نرخ‌هایی که در مرکز مبادله شکل می‌گیرد، مبنای عملیات پیش فروش نیز قرار خواهد گرفت.

گچ‌پز زاده تأکید کرد که پیش فروش ارز به صادرات کمک شایانی می‌کند. صادرکنندگان می‌توانند با استفاده از شرایط مطلوب بازگشت ارز، ارز صادراتی خود را به فروش برسانند و از منابع ریالی به دست آمده برای تأمین مالی پروژه‌های خود استفاده کنند. به این ترتیب، پیش فروش ارز به عنوان یک مکانیزم تأمین مالی برای اجرای پروژه‌ها در نظر گرفته می‌شود.

وی همچنین اشاره کرد که این روش به صادرکنندگان امکان می‌دهد تا در یک دوره ۶ ماهه، ارز آینده خود را به فروش رسانده و منابع لازم برای پروژه‌های خود را جذب کنند. از این رو، نظام فورواردی که در سطح بین‌الملل وجود دارد، می‌تواند به بهبود تأمین مالی در این زمینه کمک کند.

اما سازوکار پیش فروش ارز چگونه است؟ صادرکننده دارای صلاحیت، پس از کسب استعلامات مورد نیاز، اطلاعیه عرضه خود را به مرکز مبادله ارسال کرده و مرکز مبادله پس از بررسی مفاد اطلاعیه، آن را منتشر می‌کند. سپس واردکنندگان با بررسی مفاد عرضه، اقدام به پیشنهاد گذاری در روز حراج می‌کنند. پیشنهاد گذاری مبنی بر اعلام مابه‌التفاوت مد نظر واردکنندگان (تخفیفات) صورت می‌پذیرد. مابه‌التفاوت پیشنهادی واردکنندگان نمی‌تواند از مابه‌التفاوت پایه اعلامی توسط صادرکننده بیشتر باشد. در صورت فزونی تقاضا به عرضه، واردکنندگانی برنده عرضه می‌شوند که مقدار تخفیف کمتری درخواست کنند. برندگان حراج، بخشی از ریال مورد معامله را بعد از برگزاری حراج و مابقی ریال موردمعامله را در حوالی تاریخ سررسید تحویل ارز، به حساب فروشنده واریز کرده و ارز مورد معامله را تحویل می‌گیرند.

در نهایت بسیاری از کارشناسان معتقدند پیش فروش ارز می‌تواند به رونق تولید و رشد صادرات منجر شود، ضمن اینکه به بازار عمق می‌بخشد.