عید قربان و سنت‌های خاص افغانستانی  

باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضا رضایی-عید قربان در افغانستان فراتر از یک مناسبت مذهبی است؛ این عید آینه‌ای از فرهنگ غنی، سنت‌های دیرینه و همبستگی اجتماعی افغان‌هاست.

در حالی که بسیاری از رسوم این عید در جهان اسلام مشترک است، افغانستان برخی آیین‌های منحصر به فرد دارد که آن را متمایز می‌کند.  

سنت‌های ویژه افغانستانی در عید قربان  

۱. سَلَمْبورَه (پخت نان ویژه قربانی)

در مناطق شمالی افغانستان، خانواده‌ها نان مخصوصی به نام سلمبوره می‌پزند که با روغن قربانی آغشته می‌شود. این نان اغلب به شکل حیوانات قربانی درست شده و میان همسایگان توزیع می‌گردد.  

 ۲. قربانی گُلی (تزیین حیوان قربانی)

در ولایت‌هایی مانند کابل، ننگرهار و هرات، حیوان قربانی را با حنا، روبان‌های رنگی و زنگوله تزیین می‌کنند. این رسم به قربانی گُلی معروف است و نشانه‌ای از شادی و احترام به این سنت اسلامی محسوب می‌شود.  

 ۳. شِیرینی خواص (شیرینی مخصوص عید)

برخلاف دیگر کشورهای اسلامی که معمولاً قطایف یا باقلوا می‌پزند، در افغانستان جَلَبی (نوعی شیرینی حلقه‌ای شیرین) و کلوچه‌های خانگی با خلال بادام و پسته ویژه این عید تهیه می‌شود. 

 ۴. دعای باران در برخی مناطق

در مناطق مرکزی مانند بامیان و دایکندی، پس از ذبح قربانی، استخوان‌های آن را در مزارع دفن می‌کنند. این کار به عنوان دعای باران و طلب برکت برای محصولات کشاورزی انجام می‌شود.  

۵. رقص‌های محلی آتَن در پشتون‌خواه

در میان پشتون‌های جنوب و شرق افغانستان، گروه‌های مردانه پس از نماز عید، رقص محلی آتن را اجرا می‌کنند که نماد شادی و وحدت است.  

 ۶. بازی‌های سنتی مانند بُزکَشی

در ولایت‌های شمالی مانند بلخ و قندوز، مسابقات بزکشی (سوارکاری و کشمکش بر سر لاشه بز) به عنوان بخشی از جشن‌های عید قربان برگزار می‌شود.  

 ۷. کَمَربَندی (هدیه به تازه‌عروس‌ها)

در مناطق هزاره‌نشین، خانواده‌ داماد برای عروس جدید کمربند نقره‌ای یا پارچه‌های محلی به عنوان هدیه عید می‌برند. این رسم کمربندی نام دارد.  

 تفاوت‌های منطقه‌ای  مراسمات عید قربان

آیین ها در این عید در مناطق مختلف متفاوت است. در هرات قربانی‌ها اغلب در اماکن عمومی مثل گذرگاه انجام می‌شود در مزار شریف پوست قربانی‌ها به مساجد و مدارس دینی اهدا می‌شود و در نورستان گوشت قربانی را خشک می‌کنند تا در زمستان استفاده شود. 

عید قربان در افغانستان تلفیقی زیبا از شعائر اسلامی و فرهنگ بومی است. هر منطقه آیین‌های خاص خود را دارد که این عید را رنگین‌تر می‌کند. این سنت‌ها نه تنها ایمان مردم را نشان می‌دهد، بلکه گویای تنوع فرهنگی غنی این سرزمین است.