جنگ غزه درحالی برای پانزدهمین ماه در جریان است که طی این مدت مذاکرات متعددی با میانجیگری مصر، قطر و آمریکا برای دستیابی به توافق آتش‌بس صورت گرفت، اما این مذاکرات فقط منجر به یک توافق موقت هفت روزه در نوامبر ۲۰۲۳ شد و پس از آن با وجود مذاکرات فشرده و تلاش میانجیگران، به دلیل کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی، همه آنها تا به امروز ناکام مانده است.

مقاومت فلسطین به رهبری جنبش حماس در سپیده‌دم هفتم اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) عملیات غافلگیرکننده منحصربه‌فردی را با حمله به پایگاه‌های نظامی و شهرک‌های صهیونیست‌نشین در نزدیکی نوار غزه آغاز کرد و ضمن تصرف این پایگاه ها، ده‌ها صهیونیست را به اسارت گرفت.

پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» توسط مقاومت فلسطین، مقامات رژیم صهیونیستی به گمان اینکه می‌توانند طی چند روز گروه‌های مقاومت را نابود و نوار غزه را تصرف کنند، حملات هوایی شدید خود به بخش‌های مختلف این منطقه را در روز هفتم اکتبر آغاز کردند.

ارتش رژیم صهیونیستی به مدت ۲۰ روز مناطق مختلف نوار غزه را به شکل وحشیانه‌ای بمباران کرد، اما جز قتل و کشتار انسان‌های بی‌گناه و زنان و کودکان چیز دیگری عایدش نشد.

اشغالگران که از ناکام ماندن در دستیابی به اهداف خود از طریق حملات هوایی خشمگین بودند، ناگزیر در شامگاه ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳ (پنجم آبان ۱۴۰۲)، به عنوان بخشی از جنگ علیه مقاومت فلسطین، مرتکب حماقتی دیگر شده و تهاجم گسترده زمینی به داخل نوار غزه را با ۲ هدف اعلام شده نابود کردن جنبش حماس و ساقط کردن حکومت آن در نوار غزه و بازگرداندن اسیران صهیونیست از این منطقه آغاز کردند و همزمان با یورش زمینی، حملات هوایی و توپخانه‌ای را ادامه دادند.

آتش‌بس موقت

همزمان با این حملات زمینی و هوایی مذاکرات برای دستیابی به توافق آتش‌بس و تبادل اسرا با ابتکار عمل میانجیگران در دستور کار قرار گرفت و در نهایت پس از ۴۶ روز درگیری در نوامبر ۲۰۲۳ با میانجی‌گری قطر و مصر، بین گروه‌های مقاومت فلسطین و رژیم صهیونیستی آتش‌بس موقت برقرار شد.

دو طرف توافق کردند که از ۲۴ نوامبر (سوم آذر ۱۴۰۲) به مدت چهار روز درگیری را متوقف کنند. آزادی ۵۰ اسیر صهیونیست در نوار غزه در ازای ۱۵۰ اسیر فلسطینی بازداشت شده توسط رژیم اشغالگر و ورود کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه از مفاد اصلی این توافق بود.

 تحویل اسرای صهیونیست در غزه به صلیب سرخ

پس از اجرایی شدن توافق، جنبش حماس ۲۶ نوامبر ۲۰۲۳ (۵ آذر ۱۴۰۲) ۴۱ اسیر صهیونیست و در مقابل رژیم صهیونیستی نیز ۷۸ اسیر فلسطینی را به عنوان بخشی از توافق آزاد کرد و تمدید آتش‌بس مشروط به آزادی اسرا در دسته‌های کوچک طی هر ۲۴ ساعت شده بود.

قبل از پایان روز چهارم آتش‌بس موقت، قطر اعلام کرد که توافقی برای تمدید آن برای ۲ روز جدید با همان شرایط قبلی صورت گرفته و پیش از پایان روز ششم نیز، وزارت امور خارجه قطر اعلام کرد که دو طرف برای تمدید آتش بس برای هفتمین روز توافق کردند و با پایان روز هفتم، ارتش رژیم اشغالگر بمباران تمام مناطق نوار غزه را از سر گرفت و این درگیری‌ها تا به امروز ادامه دارد.

از پاریس تا رم، قاهره و دوحه

پس از پایان آتش‌بس موقت هفت روزه نوامبر ۲۰۲۳ و در سایه تداوم جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه، مذاکرات متعددی در چهار ایستگاه اصلی در پاریس، قاهره، دوحه و رم انجام و طی آن پیشنهاد‌های مختلفی برای دستیابی به توافق ارائه شد، اما هیچکدام منجر به توافق و نتیجه مطلوب نشده است.

مذاکرات پاریس یک

پس از آتش‌بس موقت اولین مذاکره جدی برای دستیابی به توافق جدید در اواخر ژانویه ۲۰۲۴ در پاریس کلید خورد.

میانجیگران مصری، آمریکایی و قطری در این دور از مذاکرات به پیش‌نویس توافقی دست یافتند که شامل سه‌مرحله بود.

یک مقام حماس در آن زمان درباره توافقات پاریس گفت: مرحله نخست این طرح شامل آزادی غیرنظامیان نظیر زنان، کودکان، کهنسالان و بیماران است. مرحله دوم شامل آزادی تمام نظامیان زن و مرد است و مرحله سوم پیشنهاد پاریس برای آتش‌بس در غزه نیز شامل تحویل پیکر کشته شدگان است.

این مقام ارشد حماس همچنین اعلام کرد که تمام عملیات نظامی در طول سه مرحله متوقف خواهد بود.

پس از اعلام این جزئیات جنبش حماس رسما اعلام کرد که پیشنهاد پاریس را بررسی خواهد کرد، اما «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در مسیر موافقت با آن سنگ‌اندازی کرد و مدعی شد که توافق پیشنهادی دارای ایرادات مختلف است.

نشست قاهره

درپی شکست مذاکرات پاریس، میانجیگران این بار در تلاش برای پیشبرد توافقنامه پیشنهادی در این نشست، دور جدیدی از مذاکرات را در قاهره آغاز کردند. این دور از مذاکرات ۱۳ فوریه ۲۰۲۳ (۲۴ بهمن ۱۴۰۲) کلید خورد.

مقامات صهیونیست از بیان اینکه آیا پیشرفتی در مذاکرات قاهره حاصل شده یا نه، خودداری کردند، اما یک منبع دیپلماتیک مصری که نامش فاش نشد، در آن زمان به شبکه «الحدث» اعلام کرد که فضای مذاکرات مثبت است.

مذاکرات قاهره پیش‌نویس توافقنامه برای برقراری آتش‌بس ۶ هفته‌ای را مورد بحث قرار داد و در نهایت نتانیاهو خواسته‌های حماس درباره تعداد اسرای فلسطینی را «تخیلی» دانست و در نتیجه این کارشکنی، این دور از مذاکرات نیز به نتیجه‌ای منجر نشد.

پاریس۲

مذاکرات آتش‌بس غزه ۲۳ فوریه ۲۰۲۴ (چهارم اسفند ۱۴۰۲) برای دومین بار در پاریس آغاز شد. در این مذاکرات «ویلیام برنز» رئیس سازمان سیا، «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» نخست‌وزیر قطر و «عباس کامل» رئیس سرویس اطلاعات مصر حضور داشتند. ریاست هیات رژیم صهیونیستی نیز با «دیوید بارنیا»، رئیس سازمان موساد، بود.

رئیس هیات رژیم صهیونیستی در جریان این مذاکرات دیدار‌های جداگانه‌ای با شرکت‌کنندگان برگزار کرد. در همین راستا، وبگاه آمریکایی آکسیوس در آن زمان به نقل از ۲ منبع گزارش داد، مقامات آمریکایی، قطری و مصری چهارم اسفند در جریان یک نشست کلیدی در پاریس، چارچوب جدید و دقیق‌تری را برای تبادل اسرا به مذاکره‌کنندگان صهیونیستی ارائه کردند.

این منابع گفتند: چارچوب به روز شده پیشنهاد می‌کند که حماس در ازای آتش‌بس ۶ هفته‌ای و آزادی صد‌ها اسیر فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی، حدود ۴۰ اسیر صهیونیستی در غزه را آزاد کند.

علی‌رغم ارائه این پیشنهاد و خوشبینی‌ها نسبت به امکان دستیابی به توافق، این دور از مذاکرات نیز به دلیل کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی راه به جایی نبرد و با شکست مواجه شد.

مذاکرات دوحه

پس از قاهره، دور جدید از مذاکرات ۱۸ مارس (۲۸ اسفند ۱۴۰۲) در دوحه، پایتخت قطر آغاز شد. این دور از مذاکرات در پایتخت قطر، اولین نشست پس از هفته‌ها مذاکرات فشرده با مشارکت میانجی‌های قطری، آمریکایی و مصری بود که در دستیابی به آتش‌بس موقت میان رژیم صهیونیستی و حماس در ماه مبارک رمضان، توفیقی نداشت.

مذاکرات در دوحه، چهار روز پس از ارائه پیشنهاد حماس درباره آتش‌بس آغاز شد و رژیم صهیونیستی یک روز پس از ارائه این پیشنهاد به آن پاسخ «منفی» داد.

در همین راستا، «اسامه حمدان» از مقامات ارشد جنبش حماس در آن زمان گفت که نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بار دیگر تلاش‌های میانجیگران برای نزدیک‌تر کردن دیدگاه‌ها را مختل کرد.

ماه می‌و ارائه ۲ پیشنهاد

در ابتدای ماه مه، گزارش‌های رسانه‌ای درباره «پیشنهاد مصر» مورد حمایت قطر و ایالات متحده مطرح شد که بر این اساس، سه مرحله طراحی شده بود و طبق آن، هر مرحله بین ۴۰ تا ۴۲ روز به طول می‌انجامید تا در نهایت به آتش‌بس نهایی و بازگشت آوارگان فلسطینی به خانه‌هایشان منتهی شود.

این پیشنهاد در روز‌های دوم و چهارم می‌با اظهارات نتانیاهو در خصوص تهاجم زمینی به شهر «رفح» در جنوب نوار غزه روبه رو شد و در مقابل، جنبش حماس این پیشنهاد را در ۶ می‌پذیرفت. «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر پس از موافقت حماس با این پیشنهاد گفت: من از نزدیک تحولات مثبتی را که در مذاکرات رخ می‌دهد دنبال می‌کنم و از همه طرف‌ها می‌خواهم که برای دستیابی به توافق تلاش بیشتری کنند.

هشتم می‌قاهره از سرگیری مذاکرات را اعلام کرد، اما کابینه نتانیاهو یک روز بعد با طرح این ادعا که توافق پیشنهادی «شروط اسرائیل را برآورده نمی‌کند»، با آن مخالفت و در نتیجه حمله زمینی خود به رفح را تشدید کرد و پس از آن، دولت قطر در ۱۴ همین ماه اعلام کرد که رژیم صهیونیستی با یورش به رفح مذاکرات را به بن بست کشاند.

رژیم صهیونیستی در تکاپو برای خارج شدن از زیر فشار‌ها برای دستیابی به توافق، ۲۷ می (۷ خرداد ۱۴۰۳) اعلام کرد که تیم مذاکره کننده آن پیشنهادی درباره معامله تبادل اسرا را به میانجیگران تحویل داده و در پی آن در ۳۱ می (۱۱ خرداد ۱۴۰۳) «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا نقشه راهی را برای آتش‌بس کامل اعلام کرد که به گفته او، بر اساس پیشنهاد رژیم صهیونیستی و شامل سه مرحله می‌شد که اولین مرحله آن شامل آتش‌بس ۶ هفته‌ای، عقب نشینی اشغالگران از مناطق پرجمعیت غزه و تبادل اسرا میان دو طرف بود.

طبق طرح پیشنهادی بایدن، در مرحله دوم ارتش رژیم صهیونیستی باید به طور کامل از نوار غزه خارج می‌شد و حماس نیز تمام اسرای صهیونیست را آزاد می‌کرد و در نهایت آتش بس پایدار برقرار می‌شد. در مرحله سوم نیز آغاز روند بازسازی نوار غزه برنامه‌ریزی شده بود.

جنبش حماس اصل پیشنهاد بایدن را پذیرفت، اما نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بار دیگر از پایبندی خود به تداوم جنگ صحبت کرد.

قطعنامه شماره ۲۷۳۵ شورای امنیت

به دنبال مخالفت چند باره نتانیاهو و کابینه‌اش با طرح پیشنهادی بایدن، شورای امنیت سازمان ملل ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴ (۲۱ خرداد۱۴۰۳) پیش‌نویس قطعنامه شماره ۲۷۳۵ ارائه شده از سوی آمریکا در حمایت از طرح پیشنهادی بایدن برای برقراری آتش‌بس در غزه را تصویب کرد.

نشست شورای امنیت سازمان ملل

جنبش حماس بار دیگر از تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل درباره توقف جنگ در غزه استقبال و برای همکاری با میانجی‌گران درباره اجرای مفاد قطعنامه حمایت از پیشنهاد آتش‌بس اعلام آمادگی کرد، اما این قطعنامه نیز نتوانست رژیم صهیونیستی را وادار به توقف تجاوزات به نوار غزه کند.

چارچوب توافقنامه ۲ ژوئیه و مذاکرات رم

در ۲ ژوئیه (۱۲ تیر۱۴۰۳)، جنبش حماس پاسخ خود را به پیشنهاد آتش‌بس و تبادل اسرا به میانجی‌ها ارائه کرد. این پیشنهاد مبتنی بر پیشنهاد بایدن و قطعنامه شورای امنیت و تاکید بر اجرای پیشنهاد رئیس جمهوری آمریکا بود.

حماس در پاسخ خود از میانجی‌ها خواست تا بر اساس دیدگاه رئیس‌جمهور آمریکا و قطعنامه ۲۷۳۵ شورای امنیت، طرحی را برای اجرای آنچه در ۲ ژوئیه پذیرفته است، ارائه دهند و رژیم صهیونیستی را به‌جای ورود به مذاکرات جدید ملزم به اجرای توافقات صورت گرفته کنند. با این وجود، تل‌آویو با طرح شروط جدیدی که در طول مذاکرات به آنها اشاره‌ای نشده بود، به پیشنهاد دوم ژوئیه پاسخ داد و هفتم ژوئیه (۱۷ تیر ۱۴۰۳) نتانیاهو تاکید کرد که هر توافقی باید امکان ادامه جنگ را برای رژیم اسرائیل تضمین کند.

مذاکرات در اواسط ژوئیه نیز در قاهره و دوحه ادامه یافت و در نهایت ۲۷ همین ماه (۶ مرداد۱۴۰۳) به صورت جدی‌تر در شهر «رم»، پایتخت ایتالیا دنبال شد و در همین روز، دفتر نتانیاهو در بیانیه‌ای اعلام کرد که دیوید بارنیا پیشنهاد رژیم صهیونیستی را به میانجی‌ها تحویل داده است.

در همین راستا، ۲۹ ژوئیه (هشتم مرداد۱۴۰۳) یک مسؤول صهیونیست به سازمان رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی گفت: نشست رم هیچ‌گونه نتیجه‌ای نداشت و «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل شرط جدیدی را به مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا اضافه کرده و آن این است که از قبل اسامی اسرای زنده‌ای را که در سری اول آزاد خواهند شد، دریافت کند.

اوت؛ ادامه گفت‌و‌گو‌ها و دعوا بر سر پیشنهاد‌های ۲ ژوئیه و ۲۷ می‌در ۱۲ اوت (۲۲ مرداد۱۴۰۳)، حماس پیش از آغاز دور مذاکرات در دوحه اعلام کرد که «از میانجی‌ها می‌خواهد تا بر اساس دیدگاه بایدن و شورای امنیت، طرحی را برای اجرای آنچه به جنبش ارائه کردند و در ۲ ژوئیه با آن موافقت کرده است، ارائه کنند و رژیم اشغالگر را به موافقت با آن، به جای رفتن به دور جدید مذاکرات و یا ارائه پیشنهاد‌های جدید، ملزم کنند».

۱۳ اوت نیز روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» فاش کرد که اسناد منتشر نشده‌ای را دیده که نشان می‌دهد نتانیاهو عملاً مانع انعقاد توافق آتش‌بس می‌شود و تأیید می‌کند که او قبل از برگزاری مذاکرات رم شروط جدیدی ازجمله «تسلط بر محور فیلادلفیا» در مرز نوار غزه با مصر را تعیین کرده بود. دفتر نتانیاهو نیز در پاسخ به این گزارش مدعی شد که پیشنهاد دوم ژوئیه با پیشنهاد ۲۷ می‌هیچ تفاوتی ندارد.

سرانجام ۱۶ اوت و پس از یک دور مذاکرات در دوحه، میانجی‌ها اعلام کردند که واشنگتن پیشنهاد جدیدی را با حمایت مصر و قطر با هدف پر کردن شکاف‌های باقی‌مانده ارائه کرده است. در همان روز، دفتر نتانیاهو با تاکید بر پایبندی به آنچه او اصول ۲۷ می‌خواند، به این توافق پاسخ داد و گفت: «اسرائیل امیدوار است که فشار میانجی‌ها حماس را به پذیرش اصول ۲۷ می‌سوق دهد تا جزئیات توافق اجرایی شود».

در مقابل این بیانیه، «حسام بدران» از اعضای دفتر سیاسی حماس، نتانیاهو را به مانع تراشی در مسیر دستیابی به توافق متهم و تاکید کرد که فلسطینی‌ها همچنان به توافقی که «در سند دوم ژوئیه بر آن تاکید شده و اساساً بر اساس پیشنهاد بایدن و قطعنامه شورای امنیت است، پایبند هستند.

رفت و برگشت میان قاهره و دوحه

مذاکرات آتش بس پس از ماه اوت نیز ادامه یافت و طی چند ماه گذشته نیز چند پیشنهاد مختلف دیگر میان میانجیگران و رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطین رد و بدل شد، اما تمامی این پیشنهاد‌ها بی‌نتیجه بودند.

آخرین پیشنهاد، پیشنهاد جدید مصر بود که اواسط آذرماه به طرفین ارائه شد و رایزنی‌ها بر سر آن تا به امروز ادامه دارد.

در همین راستا، روزنامه صهیونیستی «یدیعوت آحارنوت» نوشت که پیشنهاد جدید مبتنی بر طرح آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و جنبش حماس در نوار غزه به مدت ۶۰ روز است که طی آن ارتش اشغالگر به صورت جزئی از نوار غزه عقب‌نشینی کرده و همزمان ۲ طرف درباره پایان جنگ و خواسته حماس برای عقب‌نشینی کامل رژیم صهیونیستی مذاکره می‌کنند، مشروط بر اینکه این توافق تا روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در سال آتی میلادی، تکمیل شود.

روزنامه یدیعوت آحارنوت، ضمن اشاره به این جزئیات، به نقل از یک منبع مصری نوشت: طبق توافق، گذرگاه رفح به تشکیلات خودگردان فلسطین واگذار خواهد شد.

با این وجود، شواهد و اخبار حاکی از مخالفت دوباره رژیم صهیونیستی با این پیشنهاد است. در همین راستا، «اسامه حمدان» یکی از رهبران حماس عصر جمعه هفتم دی ماه در اظهاراتی مطبوعاتی افزود: ما ابتکار عملی را مطرح کردیم که شامل آتش‌بس کامل و تبادل کامل است، اما اسرائیل آن را رد کرد.

حمدان با اشاره به اینکه «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اشغالگر، می‌خواهد با کشتن اسیران، از شر پرونده اسرای صهیونیست خلاص شود، تاکید کرد که رژیم اسرائیل مانع دستیابی به توافق می‌شود.

وی ادامه داد: ما قبلاً با جدول زمانی تدریجی برای خروج از غزه موافقت کرده بودیم، اما اسرائیل آن را نپذیرفت.

علی‌رغم این کارشکنی‌ها، اما منابع مصری اعلام کردند که قاهره با هماهنگی دولت قطر همچنان به‌طور جدی به دنبال دستیابی به توافقی همه جانبه و فراگیر در نوار غزه است.