به گزارش خبرنگار معارف باشگاه خبرنگاران، یکی از بهترین شیوه‏ های تربیت، معرفی الگوهای موفق است.



الگو به کلیات و تئوری ‏ها، روح و حیات می‏بخشد.



الگوی خوب، مردم را از رفتن به سراغ الگوهای بد باز می‏دارد.



الگوی خوب، دعوت و تبلیغ عملی است.



دلیل و فلسفه مجالس عزاداری امامان معصوم علیهم السلام به خصوص امام حسین علیه السلام آن است که پرچم الگوهای ایمان و استقامت در تاریخ برفراز باشد.



خداوند، بارها به پیامبرش دستور داده، نمونه ‏های برجسته انسانیت را به مردم معرفی کند تا این الگوها به فراموشی سپرده نشود. در یک آیه می‏فرماید: «واذکر فی الکتاب ابراهیم» یاد ابراهیم را زنده بدار و در آیه ‏ای دیگر می‏فرماید: «واذکر فی الکتاب مریم»، یاد مریم را زنده بدار.



آری، دیدن الگو، مطالب تصوری و ذهنی و شاید محال را به صورت عینی مجسم می‏کند.



قرآن در باره الگو بودن پیامبر اسلام می‏فرماید: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثیراً»



همانا برای شما در (سیره) رسول خدا، الگو و سرمشقی نیکوست، (البته) برای کسانی که به خدا و روز قیامت امید دارند و خدا را بسیار یاد می‏کنند. (احزاب21)



گرچه این آیه در میان آیات جنگ احزاب است، اما الگو بودن پیامبر، اختصاص به مورد جنگ ندارد، بلکه آن حضرت در همه زمینه‏ ها بهترین الگو است.



*دلایل اسوه بودن پیامبر(ص) با استناد به آیه



1- آیه با کلمه «لقد» شروع می‏شود که هم حرف لام به معنای قطعاً است و هم حرف «قد». یعنی قطعاً و حتماً پیامبر برای شما الگوست و در الگو بودن او شک نکنید.



2- کلمه «کان» به معنای ثبوت و دوام است. یعنی الگو بودن پیامبر در همه عصرها و برای همه نسل ‏هاست.



3- به جای آن که بگوید: «رسول اللّه اسوه است»، می‏فرماید: «فی رسول اللّه اسوة حسنة» «در رسول اللّه اسوه است» یعنی شما نمی‏توانید مانند رسول خدا باشید، ولی می‏توانید در لابلای رفتار و گفتار و اخلاق او، برای خود الگویی بیابید.



4- واژه «اسوة» در مورد تأسّی و پیروی از دیگران در کارهای خوب به کار می‏رود. این کلمه در قرآن، درباره دو پیامبر عظیم الشأن آمده است: یکی درباره حضرت ابراهیم علیه السلام و دیگری درباره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله. جالب آن که اسوه بودن حضرت ابراهیم در برائت از شرک و مشرکان است ولی الگو و اسوه بودن پیامبر خاتم در همه امور است:



در مهربانی با زیردستان، گشاده‏رویی با مردم، مشورت کردن، اخلاص، ساده زیستی، تشویق به کسب علم، عبادت، استقامت، در گفتار و عمل، مبارزه با ظلم و ستم، نظم و انضباط، نظافت و بوی خوش، مساوات، همسرداری، محبت به کودکان و ...



چنانکه نقش پیامبر در جنگ احزاب، الگوی فرماندهان است: هدایت لشکر، امید دادن، خندق کندن، مزاح کردن، شعار حماسی دادن، به دشمن نزدیک بودن و استقامت نمودن.



حضرت علی علیه السلام فرمود: در هنگامه نبرد، خود را در پناه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرار می‏دادیم و آن حضرت از همه ما به دشمن نزدیک‏تر بود. «اتَّقَیْنَا بِرَسُولِ اللَّهِ ص فَلَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنَّا أَقْرَبَ إِلَی الْعَدُوِّ مِنْه»



(نهج البلاغه، حکمت 260)



ادامه آیه می‏فرماید: کسانی می‏توانند پیامبر را الگوی خود قرار دهند که قلبشان‏ سرشار از ایمان و یاد خدا باشد. «لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللَّهَ وَ الْیَوْمَ الْآخِرَ»



*عنایات خاص خدا به پیامبر(ص)



سیره نویسان بیشتر از لابلای تاریخ و برخی از لابلای روایات اهل بیت علیهم السلام سیره پیامبر اکرم را نوشته‏اند.



اما با نگاهی به قرآن می‏فهمیم که چه عنایات ویژه‏ای به پیامبر اکرم شده و سیمای آن حضرت چیست؟.



در یتیمی خداوند به او مأوا داد: « أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتیماً فَآوی‏»  (سوره ضحی، آیه 6)



تحیّر او را برطرف کرد: «وَ وَجَدَکَ ضَالاًّ فَهَدی‏» (سوره ضحی، آیه 7)



فقر او را برطرف نمود: « وَ وَجَدَکَ عائِلاً فَأَغْنی‏» (سوره ضحی، آیه 8)



فشار روحی را از او برداشت: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ» (سوره انشراح، آیه 1)



فشارهای کمرشکن اجتماعی را نیز از او برداشت: «وَ وَضَعْنا عَنْکَ وِزْرَکَ * الَّذی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ»



(سوره انشراح، آیات 3-2)



اگر روزی مجبور به هجرت و ترک وطن شد، روزگاری با عزت مکه را فتح کرد و به وطن بازگشت.



اگر روزی هرچه گفت کسی گوش نکرد، در عوض روزی را دید که مردم دسته دسته وارد اسلام می‏شد. «وَ رَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فی‏ دینِ اللَّهِ أَفْواجاً» (سوره نصر، آیه 2)



*سیمای پیامبر اسلام‏ صلّی الله علیه وآله وسلّم



وجود پیامبر منّتی بر بشریّت بود: « لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنینَ» (سوره آل عمران، آیه 164)



رحمتی برای هستی بود: «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ» (سوره انبیاء، آیه 107)



الگوی ابدی برای نسل بشر بود: «فی‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» (سوره احزاب، آیه 21)



گواه و شاهدی بر همه انبیاء بود: «وَ جِئْنا بِکَ عَلی‏ هؤُلاءِ شَهیداً» ( سوره نساء، آیه 41)



*دو صفت از اوصاف الهی برای پیامبر(ص)



خداوند دو وصف رأفت و رحمت را که از اوصاف الهی است، برای پیامبرش نیز آورده است: «رئوفٌ رحیم» (سوره توبه، آیه 128)



اگر به مکه سوگند می ‏خورد به خاطر حضور پیامبر در آن جاست: « لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ * وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ» (سوره بلد، آیات 1 و 2)



اگر ما برای یک لحظه بر او صلوات می‏فرستیم، آفریدگار هستی و فرشتگان معصوم دائماً بر پیامبر صلوات می‏فرستند: « إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ» (سوره احزاب، آیه 56)



* خداوندی که دنیا را اندک و قلیل می‏شمرد: «مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ» خُلُق پیامبر را عظیم می‏داند: «إِنَّکَ لَعَلی‏ خُلُقٍ عَظیمٍ»



(سوره نساء، آیه 77) - (سوره قلم، آیه 4)



ما فراموشکاریم، اما خداوند وعده داده که آن چه بر پیامبرش نازل کرده، هرگز آن را فراموش نکند: «سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسی‏» (سوره أعلی، آیه 6)



*گاهی در یک آیه کمالات پیامبر را پی در پی رقم زده است: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذیراً * وَ داعِیاً إِلَی اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنیراً» (سوره احزاب، آیات 46-45)



* نزدیک‏ترین فرد هستی به ذات مقدس خداوند، پیامبر اسلام است، تنها درباره ایشان این آیه نازل شد: « ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّی» یعنی نزدیک‏تر و نزدیک‏تر شد. (سوره نجم، آیه 8)



* پیامبر، در گفتار، معصوم و هرگز از روی هوی و هوس، سخنی نگفته است: «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی»‏ (سوره نجم، آیه 3)



در نگاه، معصوم و چشم او به انحراف نرفته است: «ما زاغَ الْبَصَرُ» (سوره نجم، آیه 17)



قلب و روح پیامبر معصوم بوده و هرگز به خطا نرفته است: «ما کَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأی»‏ (سوره نجم، آیه 11)



* در قرآن، بارها نام پیامبر در کنار نام خداوند آمده است.



عزّت، برای خدا و رسول است. «و للّه العزّة و لرسوله» (سوره منافقین، آیه 8)



از خدا و رسول اطاعت کنید. «اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول» (سوره نساء، آیه 59)



دعوت خدا و رسول را اجابت کنید. «استجیبوا لله و للرسول» (سوره انفال، آیه 24)



خدا و رسول را یاری کنید. «ینصرون الله و رسوله» (سوره حشر، آیه 9)



از معصیت و اذیت خدا و رسول دوری کنید. «و من یعص الله و رسوله ...» (سوره نساء، آیه 14؛ سوره مائده، 56؛ سوره احزاب، 57)



برگرفته از سیره پیامبر(ص) با نگاهی به قرآن کریم/حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی