آذربایجان در مسیر استبداد کامل قرار دارد

باشگاه خبرنگاران جوان- کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC) اخیراً اعلام کرد که دولت آذربایجان از آن خواسته است تا این کشور را ترک کند. 

این اخراج بخشی از موج سرکوب سازمان‌های غیردولتی و رسانه‌های بین‌المللی توسط دولت آذربایجان است که نگرانی گروه‌های حقوق بشری را برانگیخته است.  منابع آذربایجانی گزارش داده‌اند که چندین نهاد سازمان ملل، از جمله برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) و کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان (UNHCR)، احتمالاً در مرحله بعدی هدف این سرکوب قرار خواهند گرفت.

زمان‌بندی این اخراج‌ها، به‌ویژه در مورد ICRC، تصادفی نیست. این سازمان از سال ۱۹۹۲ بدون وقفه در آذربایجان فعالیت داشته و کمک‌های بشردوستانه ارائه کرده است. اما اقدامات اخیر آن در حمایت از زندانیان سیاسی به مذاق دولت آذربایجان خوش نیامده است.

آذربایجان که عادت دارد در مورد نقض حقوق بشر با کمترین واکنش بین‌المللی روبه‌رو شود، اکنون به دلیل بازداشت و محاکمه ۲۳ ارمنی‌تبار که به "تروریسم"، "جدایی‌طلبی" و "جنایات جنگی" متهم شده‌اند، تحت فشار رسانه‌ای قرار گرفته است. تا همین چند روز پیش، صلیب سرخ تنها راه ارتباطی این زندانیان با دنیای خارج بود.

این افراد در سپتامبر ۲۰۲۳، در جریان اخراج بیش از ۱۰۰ هزار ارمنی‌تبار از قره‌باغ کوهستانی بازداشت شدند؛ منطقه‌ای که تا پیش از ۲۰۲۳ تحت اداره و سکونت اکثریت ارمنی‌تبار بومی خود بود. بسیاری از نهادهای حقوق بشری این اقدام را "پاکسازی قومی" و حتی "نسل‌کشی" توصیف کرده‌اند.

در میان این زندانیان، چندین مقام ارشد سابق حکومت خودخوانده قره‌باغ حضور دارند، از جمله سه رئیس‌جمهور سابق و روبن واردانیان، وزیر پیشین دولت که یک نیکوکار برجسته است و بنیاد او از سوی برندگان جایزه نوبل، مری رابینسون (کمیسر عالی سابق حقوق بشر سازمان ملل) و بازیگر معروف جورج کلونی حمایت می‌شود. واردانیان در ماه فوریه دست به اعتصاب غذا زد تا به این محاکمه که آن را "نمایش قضایی" می‌خواند، اعتراض کند. سازمان عفو بین‌الملل نسبت به وضعیت او و سایر بازداشت‌شدگان ابراز نگرانی کرده و روند محاکمه را غیرعادلانه دانسته است.

طی چهار سال گذشته، نویسنده این مقاله به همراه تیمی از دانشگاه‌های هاروارد، آکسفورد، UCLA، وسلیان و ییل، هفت مأموریت حقیقت‌یابی در ارمنستان و قره‌باغ انجام داده و جنایات گسترده‌ای از جمله قتل‌های وحشیانه، ناپدیدسازی‌های اجباری، سر بریدن‌ها و سوزاندن کلیساها و گورستان‌ها را مستند کرده است. این جنایات، که توسط نیروهای آذربایجان انجام شده، با هدف از بین بردن هویت ارمنی در قره‌باغ صورت گرفته است.

بر اساس مستندات این گروه، صلیب سرخ نقش مهمی در کاهش خشونت علیه اسرای ارمنی در زندان‌های آذربایجان ایفا کرده است. زندانیان شهادت داده‌اند که شکنجه‌هایی مانند ضرب و شتم مداوم، گرسنگی دادن، وادار کردن به تکرار شعار "قره‌باغ متعلق به آذربایجان است!" و حتی چاقو زدن، پس از حضور صلیب سرخ در زندان‌ها کاهش یافته است. این سازمان همچنین از قتل و ناپدید شدن بسیاری از بازداشت‌شدگان جلوگیری کرده است.

یکی از قربانیان می‌گوید: "وقتی صلیب سرخ آمد، بالاخره توانستیم نفس بکشیم، چون می‌دانستیم که دنیا از وجود ما خبر دارد." اما حالا، با اخراج ICRC از آذربایجان، کسانی که در دادگاه‌های فرمایشی باکو محاکمه می‌شوند، دیگر این محافظت را نخواهند داشت.

طبق گزارش سازمان "خانه آزادی" (Freedom House)، آذربایجان هفتمین کشور غیرآزاد جهان است و قره‌باغ پس از اشغال توسط آذربایجان به "غیرآزادترین" مکان روی زمین تبدیل شده است. سیستم قضایی این کشور یکی از ارکان اصلی سرکوب است. وضعیت برای ارمنی‌ها وخیم‌تر است، زیرا الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور خودکامه آذربایجان، آن‌ها را "موش"، "سگ"، و "وحشی‌هایی" توصیف کرده که به "ویروسی خطرناک" آلوده‌اند.

اگر صلیب سرخ نتواند در آذربایجان فعالیت کند، ارمنی‌هایی که در دادگاه‌های این کشور محاکمه می‌شوند، احتمالاً تا پایان عمر در زندان خواهند ماند، یا سرنوشت بدتری در انتظارشان خواهد بود.

این هفته، آذربایجان و ارمنستان اعلام کردند که در آستانه نهایی‌کردن یک توافق صلح هستند که می‌تواند به چهار دهه درگیری پایان دهد. اما این صلح شکننده خواهد بود اگر رهبران قره‌باغ همچنان در زندان بمانند.

دو هفته قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ ایالات متحده، دونالد ترامپ در بیانیه‌ای، آزار و اخراج ارامنه از قره‌باغ را محکوم کرد و گفت: "من از مسیحیان تحت ستم حمایت خواهم کرد، برای توقف خشونت و پاکسازی قومی تلاش خواهم کرد و صلح را بین ارمنستان و آذربایجان برقرار خواهیم کرد."

اکنون که زمان برای نجات زندانیانی که عملاً گروگان هستند رو به اتمام است، ترامپ باید ثابت کند که وعده‌هایش فقط شعارهای انتخاباتی نبودند. او باید فوراً از آذربایجان بخواهد که صلیب سرخ را به کشور بازگرداند و تمامی زندانیان سیاسی را آزاد کند.