جنگ اسرائیل و ایران چه نتیجه‌ای برای قیمت نفت خواهد داشت؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار - در دو سال گذشته، منطقه غرب آسیا صحنه تنش‌های بی‌وقفه‌ای بوده است؛ از حملات حوثی‌ها به کشتی‌های تجاری گرفته تا عملیات نظامی گسترده اسرائیل در غزه و لبنان و تبادل موشکی مستقیم میان ایران و اسرائیل. با این حال، بازار جهانی نفت به شکل عجیبی آرام مانده بود، چرا که به‌گزارش اکونومیست، بدترین سناریوی ممکن، یعنی جنگ مستقیم میان تهران و تل‌آویو، تاکنون اتفاق نیفتاده بود. اما حالا، به‌گزارش اکونومیست، این سناریو از همیشه محتمل‌تر به‌نظر می‌رسد. در شامگاه دوازدهم ژوئن، اسرائیل ده‌ها حمله هوایی به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران انجام داد؛ اقدامی که به‌نوشته اکونومیست می‌تواند شعله‌ای به درون خلیج فارس بیندازد؛ منطقه‌ای که مسئول تأمین حدود یک‌سوم نفت جهان است.

به‌گزارش اکونومیست، قیمت نفت برنت تنها در یک روز، با ۸ درصد افزایش به ۷۴ دلار در هر بشکه رسید؛ درحالی‌که هنوز هیچ‌گونه اختلالی در عرضه فیزیکی نفت رخ نداده است. این افزایش، بیشتر بازتاب نگرانی بازار نسبت به اختلالات احتمالی آینده است. ایران، به‌نوشته اکونومیست، در واکنش اولیه به حملات اسرائیل تنها چند پهپاد ارسال کرده و هنوز نشانی از تقابل مستقیم و وسیع دیده نمی‌شود. به‌گزارش اکونومیست، در صورت تکرار یک واکنش نمادین همانند آنچه در اکتبر گذشته رخ داد، خطر از سر بازار نفت خواهد گذشت و قیمت‌ها به محدوده ۶۵ تا ۷۰ دلار بازمی‌گردند.

اما اکونومیست تأکید می‌کند که این‌بار احتمال یک چرخه طولانی از حملات متقابل بالاتر است. نتانیاهو گفته که حملات ادامه خواهد داشت «تا هر زمان که لازم باشد» و ترامپ نیز هشدار داده که اقدامات بعدی اسرائیل می‌تواند «حتی خشن‌تر» باشد. در این شرایط، به‌گزارش اکونومیست، حتی اگر جنگ تمام‌عیاری شکل نگیرد، ممکن است بخشی از صادرات نفت ایران کاهش یابد؛ حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز، که معادل ۰.۶ درصد از عرضه جهانی است و می‌تواند قیمت‌ها را بین ۵ تا ۱۰ دلار افزایش دهد.

با این حال، به‌نوشته اکونومیست، وضعیت می‌تواند به‌مراتب وخیم‌تر شود اگر اسرائیل مستقیماً تأسیسات نفتی ایران را هدف قرار دهد. در آن صورت، بازار جهانی روزانه ۱.۷ میلیون بشکه از عرضه خود را از دست خواهد داد. اکونومیست می‌نویسد کشورهای عضو اوپک، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات، ظرفیت مازاد بین ۳ تا ۴ میلیون بشکه در روز دارند اما بعید نیست که در شرایط فعلی، به‌خاطر ترس از تعبیر این اقدام به‌عنوان همکاری با اسرائیل، مایل به جبران این کاهش نباشند. به‌گزارش اکونومیست، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، قیمت‌ها به‌صورت تدریجی اما مداوم افزایش می‌یابند و ممکن است به آستانه ۹۰ دلار برسند.

در سناریوی بعدی، که به‌نوشته اکونومیست خطرناک‌تر از همه است، ایران ممکن است به بستن تنگه هرمز اقدام کند؛ مسیری که ۳۰ درصد نفت دریابرد جهان و ۲۰ درصد گاز طبیعی مایع از آن عبور می‌کند. اکونومیست یادآور می‌شود که حتی در دوره «جنگ نفتکش‌ها» در دهه ۱۹۸۰، با وجود حمله به نزدیک ۲۴۰ نفتکش، مسیر عبور انرژی متوقف نشد. به‌نوشته اکونومیست، انسداد کامل تنگه هرمز، اگرچه برای ایران نیز پرهزینه است، اما ممکن است در شرایط بحرانی‌تر رخ دهد و در آن صورت، واکنش ایالات متحده و چین برای باز کردن مسیر، تقریباً قطعی خواهد بود.

به‌گزارش اکونومیست، حتی اگر چنین بحرانی رخ دهد، عربستان می‌تواند بخشی از صادرات خود را از طریق خط لوله شرق-غرب با ظرفیت ۵ میلیون بشکه در روز منحرف کند. اما صادرات عراق، کویت، عمان و قطر تقریباً به‌طور کامل وابسته به تنگه هرمز است. بنابراین، در این شرایط، قیمت نفت می‌تواند از مرز ۱۰۰ دلار عبور کند. به‌نوشته اکونومیست، در بدبینانه‌ترین سناریو، حمله موشکی ایران به تأسیسات نفتی عربستان که در نقاطی پراکنده و غیرقابل دفاع قرار دارند، ممکن است قیمت نفت را تا مرز ۱۲۰ دلار بالا ببرد.

اکونومیست نتیجه می‌گیرد که ریسک‌ها در منطقه به‌شدت رو به افزایش است و بازار جهانی نفت وارد مرحله‌ای از التهاب شدید شده است؛ مرحله‌ای که در آن، هر اقدام یا واکنش نظامی می‌تواند پیامدهای عظیمی برای اقتصاد جهانی به‌دنبال داشته باشد.