آیین تکریم و معارفه دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از معاونان و مدیران وزارت فرهنگ و نهاد کتابخانه‌های عمومی و اصحاب فرهنگ و رسانه چهارشنبه (۵ دی) برگزار شد.

 سیدعباس صالحی در ابتدای این مراسم گفت: بر اساس گزارشاتی که دریافت کردم مسیر کتابخانه‌های عمومی در دولت سیزدهم در افق نگاهی بوده است که پیش از این مورد نظر بود؛ کتابخانه‌ها صرفا کارکرد مطالعه و ترویج کتابخوانی ندارند البته این امر کارکرد مهم کتابخانه‌هاست و حتما کتابخانه‌ها با فلسفه ترویج کتابخوانی شکل گرفته‌اند.

فرهنگ‌ بدون کتاب معنا ندارد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در عین حال تصریح کرد: اصولا کتاب عنصر قابل توجهی است که ماده فرهنگ به‌شمار می‌رود، حتما فرهنگ بدون کتاب معنا ندارد و کارکرد مهم کتابخانه‌ها نیز همین بوده و خواهد بود.

وی افزود: اگر از تنوع کارکرد سخن می‌گوییم منظورمان این نیست که کارکرد کتابخوانی و توجه به مطالعه تضعیف شود بلکه به این معناست که کتابخانه‌ها را باید به شکل شبکه‌ای معنایی و کارکردی دید و اگر می‌خواهیم حوزه کتاب و کتابخوانی تقویت شود در یک نظام معناییِ شبکه‌ای می‌شود کتابخانه‌ها را تعریف و از آن دفاع کرد و به حیاتشان امیدوار بود.

کتابخانه مکمل نقش آموزش و پرورش در تربیت علمی و فرهنگی کودکان و نوجوانان است

صالحی در مورد کارکرد‌های مکمل کتابخانه‌ها تصریح کرد: کارکرد نخست (غیر از بحث ترویج و فرصت‌سازی برای کتاب و کتابخانه که کم اهمیت نیز نیست) این است که کتابخانه مکمل نقش آموزش و پرورش در تربیت علمی، فرهنگی، هنری و دینی کودکان و نوجوانان باشد؛ مدرسه در دنیای مدرن به نهاد‌های مکمل نیاز دارد چراکه خانواده به علل مختلفی گرفتار سایر مسائل است. اگر می‌خواهیم کاهش نقش خانواده منجر به ضعف تربیتی نشود، به نهاد مکمل نیاز داریم، باید توجه داشته باشیم همه این بار را مدرسه نمی‌تواند به تنهایی متحمل شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه دنیای مدرن ساختار‌های نهادی را تغییر داده است، گفت: اگر به نسل نو فکر می‌کنیم که آینده‌سازان این کشور هستند با اتفاقاتی که در خانواده رخ داده است به نهاد مکمل نیاز داریم، وقتی ساعات مدرسه تمام می‌شود باید محلی قابل اعتماد برای تربیت فرزندان وجود داشته باشد.

وی افزود: بهترین مکان برای پرکردن این خلاء کتابخانه است چراکه به خانواده می‌تواند اطمینان خاطر دهد که فرزندانشان از امنیت فکری و تربیتی برخوردار هستند. از طرفی زمینه‌های این امر نیز وجود دارد و علقه تاریخی به کتابخانه‌ها در کشور ما حاکم است (چیزی شبیه مسجد که با فرهنگ و سنت ما نیز همخوانی دارد) و این نهاد می‌تواند مکمل مدرسه و حلقه واسط میان خانواده و مدرسه باشد؛ باید توجه کنیم اگر به نهاد‌های مکمل بین مدرسه و خانواده فکر نکنیم، دچار گسست خواهیم شد.

کتابخانه باید باشگاه فرهنگی چند منظوره باشد

صالحی تصریح کرد: نکته دیگر در مورد کارکرد‌های کتابخانه‌های عمومی این است که کتابخانه باید باشگاه فرهنگی چند منظوره باشد. در جهان مدرن باید به نقش کلوپ‌ها توجه کرد؛ البته پیش از این در کارکرد‌های سنتی ما نیز کلوپ‌هایی وجود داشت.

وی با بیان اینکه کتابخانه‌ها برای سنین و طبقات مختلف قدرت پاتوق سازی دارند، افزود: کتابخانه‌ها می‌توانند برای سنین مختلف پاتوق شوند و فرصت‌های آزاد را بر محوریت کتابخانه پر کنند، مزیت کتابخانه این است که نسبت به سایر مکان‌هایی که می‌توانند به پاتوق تبدیل شوند، چون پارک‌ها و کافه و.. خیلی کم آسیب‌پذیرتر است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اینکه پاتوق نوجوانان و جوانان کتابخانه یا قهوه‌خانه باشد در اثری که بر جوانان می‌گذارد بسیار با یکدیگر تفاوت دارد؛ حال این سوال ایجاد می‌شود چرا نتوانسته‌ایم کتابخانه‌ها را پاتوق قرار دهیم. باید بررسی کنیم چگونه می‌توان کتابخانه را پاتوق و باشگاه کرد؟

کتابخانه‌ها می‌توانند هویت‌بخش اهالی محل باشد

وی افزود: کارکرد سوم کتابخانه‌ها هویت بخشی به محله، منطقه، شهر و استان است یکی از مشکلات مهم این است که هویتی گم گشته داریم و نمی‌دانیم چه کسی هستیم؛ کتابخانه‌ها می‌توانند هویت‌بخش اهالی محل باشند، متاسفانه در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که دیگر محله معنا ندارد و برای حل این مساله باید چاره‌اندیشی کرد و می‌توان محله و شهر را با کتابخانه معنا بخشید.

صالحی تصریح کرد: کتابخانه باید بخش‌هایی داشته باشد تا علقه‌های هویتی را تقویت کند متاسفانه در خطر رهاشدگی هستیم، اینکه برخی میل به فرار پیدا می‌کنند ریشه در فاصله از خانواده، محله و شهر دارد و کتابخانه از بهترین مراکزی است که می‌تواند هویت افراد را معنا بخشد.

کتابخانه محل توانمندسازی گروه‌های خاص است

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: کارکرد دیگر کتابخانه، محل توانمندسازی گروه‌های خاص است، گروه‌هایی که حاشیه اجتماعی هستند؛ این که چگونه می‌توانیم کتابخانه را در خدمت توانمندسازی گروه‌های آسیب دیده و حاشیه‌های اجتماعی قرار دهیم چه آنهایی که آسیب‌های طبیعی دارند مثل معلولان و چه کسانی که آسیب‌های ثانوی دارند.

وی افزود: اگر حاشیه توانمند نشود متن را از بین می‌برد و این سنت اجتماعی است؛ اگر حاشیه با متن به گونه‌ای طبیعی عجین نشود روزی به جنگ متن می‌آید و کتابخانه‌ها می‌توانند محل توانمندسازی گروه‌های حاشیه باشند.

صالحی تصریح کرد: اگر می‌خواهیم کارکرد‌های چهارگانه ثانوی (که دیگر جنبه فرعی ندارند) محقق شوند باید اقداماتی را انجام دهیم اقدام اول به منابع انسانی مجموعه مربوط می‌شود که بخش مهمی از آن کتابداران هستند و باید با این کارکرد‌ها و رویکرد‌های جدید از نظر انگیزه، مهارت و شناخت نسبت خوبی برقرار کنند.

وی افزود: مساله بعدی مربوط به وضعیت فضا و مکان است حتما کتابخانه‌های جدید باید متناسب با این نگاه ساخته شوند البته براساس این‌رویکرد در فضای معماری کتابخانه‌های جدید تغییراتی صورت گرفته است و این مسیر را باید ادامه داد.

صالحی تصریح کرد: بحث دیگر زیست بوم‌فناورانه است این نوع نگاه، زیست بوم‌فناورانه خودش را می‌طلبد که باید به آن توجه داشت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه آقای رمضانی و سایر دوستان زحمت کشیدند و در دوره‌های اخیر هم اقداماتی انجام شده است، گفت: امیدوار هستم که دوره جدید ادامه رویش‌های قبل باشد و برای این نهاد پرثمر موجبات برکت را فراهم آورد؛ برای آقای رمضانی توفیقات مضاعف خواهانم و برای سرکار خانم دکتر نظربلند هم موفقیت بیشتر آرزو می‌کنم.

در این مراسم از خدمات و تلاش‌های مهدی رمضانی تقدیر و آزاده نظربلند به عنوان دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور معرفی شد.

در متن تقدیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خطاب به مهدی رمضانی هم آمده است:

جناب آقای مهدی رمضانی

با سلام و تحیات

خدمات صادقانه جناب عالی در دوره مسئولیت به عنوان دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور موجب سپاس و امتنان اینجانب و مدیران و کارکنان مجموعه بوده و خواهد بود.

توفیقات روز افزون تان را از ایزد منان خواستارم. 

منبع: وزارت فرهنگ