قابلیت پیش‌بینی خطر زوال عقل از طریق شکل مغز چند سال قبل از ابتلا

باشگاه خبرنگاران جوان؛ جواد فراهانی ـ یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی چگونگی تغییر شکل مغز با افزایش سن را بررسی کردند و دریافتند که این تغییرات ممکن است شاخص‌های اولیه خطر زوال عقل باشند.

محققان تأکید کردند که درک پیری مغز با بررسی بخش‌های جداگانه آن حاصل نمی‌شود، بلکه با مطالعه ساختار کلی آن و نحوه تعامل مناطق مختلف آن با یکدیگر حاصل می‌شود.

در یک مطالعه در مقیاس بزرگ، محققان دانشگاه کالیفرنیا، ایروین و دانشگاه لا لاگونا در تنریف، اسپانیا، بیش از ۲۶۰۰ اسکن مغزی از افراد ۳۰ تا ۹۷ ساله را که برخی از آنها مبتلا به زوال عقل بودند، با هم همکاری و تجزیه و تحلیل کردند.

این تیم از دو مجموعه داده - یکی برای آزمایش و دیگری برای اعتبارسنجی - برای اندازه‌گیری هندسه و شکل مغز استفاده کرد، سپس این اندازه‌گیری‌ها را با عملکرد شناختی شرکت‌کنندگان مرتبط کرد.

نتایج نشان داد که مغز با افزایش سن به طور یکنواخت کوچک نمی‌شود، بلکه دستخوش بازسازی خاصی می‌شود:

قسمت‌های پایینی، مسئول عملکرد‌های حیاتی مانند تنفس و ضربان قلب، و قسمت‌های جلویی، مرتبط با عملکرد‌های شناختی، گسترش می‌یابند.

فشرده شدن قسمت‌های بالایی مرتبط با زبان و قسمت‌های خلفی مسئول پردازش بصری و کنترل حرکتی.

افزایش فاصله بین مناطق متناظر نیمکره‌های مغز، به ویژه در ناحیه پیشانی.

کوچک شدن فیزیکی نیمکره‌های مغز، شاخص قوی ارتباط ضعیف بین آنهاست که بر کارایی شبکه‌های مغزی تأثیر می‌گذارد. این تغییرات با اختلال در استدلال و حافظه مرتبط دانسته شده‌اند و آنها را به یک نشانه اولیه بالقوه زوال عقل تبدیل می‌کنند.

دکتر نیلز جانسن، نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: «مطالعات قبلی بر از دست دادن بافت متمرکز بوده‌اند، اما ما دریافتیم که شکل کلی مغز به طور سیستماتیک تغییر می‌کند و این تغییرات ارتباط نزدیکی با اختلال شناختی دارند.»

این مطالعه همچنین نشان داد که مشکلات حافظه با گسترش لوب گیجگاهی، یک مرکز حیاتی حافظه، به ویژه قشر گیجگاهی میانی مرتبط است. محققان اظهار داشتند که این تغییرات مکانیکی ممکن است در تجمع پروتئین مضر تائو مرتبط با بیماری آلزایمر نقش داشته باشند.

دکتر مایکل یاسا، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: «این کشف درک جدیدی از مکانیسم‌های بیماری آلزایمر به ما می‌دهد و دریچه‌ای به سوی تشخیص زودهنگام بیماری می‌گشاید.»

همچنین مشخص شد که اختلال در عملکرد‌های اجرایی، مانند برنامه‌ریزی و استدلال، با فشردگی در نواحی جداری مغز، که مسئول ادغام اطلاعات و بینایی هستند، مرتبط است. این الگو‌ها در افراد مبتلا به زوال عقل بیشتر دیده می‌شود، که نشان می‌دهد این تغییرات با بیماری تسریع می‌شوند.

محققان نتیجه گرفتند که معماری مغز می‌تواند به یک نشانگر زیستی برای تشخیص زودهنگام زوال عقل تبدیل شود و تجزیه و تحلیل معمول MRI می‌تواند الگو‌های خاصی را سال‌ها قبل از بروز علائم آشکار کند.

این مطالعه در مجله Nature Communications منتشر شده است.

منبع: دیلی میل