باشگاه خبرنگاران جوان؛ مینا عظیمی - در چهلمین روز از شهادت فرمانده پرافتخار مقاومت نگاهی به زندگی سراسر پر فراز و نشیب او می‌اندازیم. «یحیی ابراهیم حسن سنوار» در ۱۹ اکتبر ۱۹۶۲ در اردوگاه آوارگان خان یونس در جنوب نوار غزه به دنیا آمد.

خانواده او پس از اشغال شهر مجدل در شمال شرقی نوار غزه توسط صهیونیست‌ها در سال ۱۹۴۸ آواره شدند. صهیونیست‌ها پس از اشغال مجدل نام آن به «اشکلون» تغییر دادند.

سنوار طعم تلخ آوارگی و اشغال را از همان کودکی چشید. او در شرایط سختی بزرگ شد و در کودکی تحت تاثیر حملات مکرر ساکنان اردوگاه توسط اشغالگران صهیونیست قرار گرفت. احتمالا در همین دوران بوده که اندیشه مقاومت در سنوار رشد پیدا کرد. 

او تحصیلات خود را در مدرسه متوسطه پسرانه خان یونس به پایان رساند سپس به دانشگاه اسلامی غزه رفته و در آنجا مدرک لیسانس مطالعات عربی خود را گرفت. سنوار در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۱ با سمر محمد ابوزمر، یک زن اهل غزه که دارای مدرک کارشناسی ارشد در مبانی دین از دانشگاه اسلامی غزه بود، ازدواج کرد. او همچنین یک پسر به نام ابراهیم داشت.

فعالیت سیاسی سنوار و زندگی در زندان

شهید سنوار در دوران تحصیل در دانشگاه فعالیت دانشجویی برجسته‌ای داشت، زیرا او یکی از اعضای فعال بلوک اسلامی بود. فعالیت‌های دانشجویی به او کمک کرد تا تجربه و مهارت به دست آورد و بعد‌ها او را واجد شرایط به عهده گرفتن نقش‌های رهبری در جنبش حماس پس از تأسیس آن در سال ۱۹۸۷ در جریان انتفاضه کرد.

اولین بار در سال ۱۹۸۲ درحالیکه ۲۰ سال داشت به مدت ۴ ماه در بازداشت اداری صهیونیست ها بود، اما یک هفته پس از آزادی مجددا بازداشت شد و ۶ ماه بدون محاکمه در زندان ماند. در سال ۱۹۸۵ بازهم دستگیر و به ۸ ماه زندان محکوم شد. بازداشت سنوار همچنان ادامه داشت تا اینکه یکبار به اتهام کشتن دو نظامی صهیونیست به ۴ حبس ابد محکوم شد.

سنوار در زندان بیکار ننشست. او در سال‌های ۱۹۹۲، ۱۹۹۶، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۴ دست به اعتصاب غذا زد. در مجموع ۴ سال در سلول انفرادی بود و دو بار نیز اقدام به فرار از زندان‌های اشکلون و رمله کرد که ناکام ماند. او در ۲۳ سالی که در زندان‌های رژیم صهیونیستی بود زبان عبری را آموخت و شروع به نوشتن کتاب و ترجمه کتاب‌های عبری به عربی کرد.

سرانجام یحیی سنوار در سال ۲۰۱۱ درپی توافق حماس و رژیم صهیونیستی برای مبادله اسرا که به قرارداد «گلیعاد شالیط» معروف است از زندان رهایی یافت. بلافاصله بعد از آزادی از زندان در جریان انتخابات داخلی حماس در سال ۲۰۱۲ برای عضویت در دفتر سیاسی حماس انتخاب شد. 

فعالیت‌های سنوار در جنبش ادامه داشت تا اینکه در سال ۲۰۱۷ و بار دیگر در سال ۲۰۲۱ به عنوان رئیس جنبش در نوار غزه انتخاب شد. او در سال ۲۰۲۴ پس از ترور اسماعیل هنیه، به عنوان رئیس کل دفتر سیاسی جنبش انتخاب شد و حدود سه ماه در این مقام بود تا اینکه در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۴ صهیونیست‌ها عکسی از پیکر بی جان و زخمی او در نوار غزه منتشر کردند.

شهادت حماسه‌وار سنوار؛ درست وسط میدان

نزدیک ساعت ۳:۳۰ عصر ۱۷ اکتبر رسانه‌های رژیم صهیونیستی اولین تصویر از پیکر رئیس دفتر سیاسی حماس را که بر اثر درگیری مستقیم با نظامیان صهیونیست در جنوب غزه زخمی شده بود، منتشر کردند. 

رژیم صهیونیستی که طی یک سال گذشته در عملیات روانی ادعا می‌کرد سنوار در داخل تونل‌ها و در میان غیرنظامیان زندگی می‌کند، خود نیز باور نمی‌کرد که در جنگ تن به تن رئیس دفتر سیاسی حماس را به شهادت رسانده است. به همین دلیل ارتش رژیم در بیانیه‌ای اعلام کرد که احتمال شهادت سنوار وجود دارد، اما باید هویت او تائید شود. سپس فیلم‌ها و تصاویر بدنبال یکدیگر از انتقال پیکر سنوار توسط سربازان صهیونیست به داخل اراضی اشغالی پخش شد.

اما سوالی که ذهن‌ها را به خود مشغول کرد، این بود که سنوار چگونه و در کجا به شهادت رسید؟ با انتشار تصاویر بیشتر و پخش شدن ویدیوی پهپاد ارتش رژیم صهیونیستی از لحظات آخر زندگی رئیس حماس، مشخص شد که خانه‌ای که سنوار در آن به شهادت رسیده بود در تل السلطان در جنوب غزه قرار داشت. جایی که ارتش اشغالگر ساکنان آن را ماه‌ها پیش مجبور به تخلیه کرد. این خانه ۳ کیلومتر با منطقه بشردوستانه در المواصی و ۱.۳۵ کیلومتر با محور فیلادلفیا که صهیونیست‌ها آن اشغال کردند فاصله داشت.

برخلاف ادعای مقامات رژیم اسرائیل مبنی بر غیرنظامی بودن منطقه و سعی بر کم اهمیت جلوه دادن نوع شهادت سنوار و اثرگذاری آن، تصاویر ماهواره‌ای گرفته شده از محل شهادت رئیس دفتر سیاسی حماس که توسط یک روزنامه‌نگار به اسم اوان هیل منتشر شد، نشان داد که تسلیحات نظامی رژیم در این مکان تجمع کردند که ثابت می‌کند این یک منطقه نظامی است، نه یک پناهگاه غیرنظامی و سنوار به قصد جنگیدن در آنجا بوده است نه به قصد پنهان شدن.

نحوه شهادت سنوار

چیزی که از گزارش‌های منتشر شده از منابع اطلاعاتی و ارتش رژیم صهیونیستی بدست می‌آید این است که نظامیان صهیونیست در دو مرحله با سنوار درگیر شده‌اند. ابتدا دو طرق به صورت مستقیم شروع به تیراندازی کردند، سپس سنوار به داخل خانه نیمه ویران رفته و نظامیان صهیونیست شروع به شلیک موشک کرده‌اند که می‌توان زخمی شدن دست سنوار را به این درگیری نسبت داد. 

در مرحله بعدی صهیونیست‌ها یک پهپاد را به داخل خانه فرستاده تا سنوار را رصد کنند، اما متوجه نشدند مجاهدی که صورت خود را پوشانده و حتی با وجود زخم‌های عمیق از یک تکه چوب برای راندن پهپاد استفاده می‌کند، یحیی سنوار، رئیس جنبش حماس است.

 در همین راستا تانک‌های ارتش صهیونیستی خانه را از چهار جهت محاصره کرده و شروع به بمباران آن می‌کنند. در همین لحظات است که بر اثر انفجار‌ها و ویرانی خانه سر شهید سنوار شکافته شده و احتمالا همین شکستگی عامل شهادت او می‌شود.

تاثیر شهادت پرافتخار سنوار بر افکار جهان

نحوه جنگیدن سپس شهادت سنوار در میدان نبرد با ارتش صهیونیستی تاثیر عمیقی بر جهان گذاشت، بطوریکه نشریه آبزرور پس از شهادت رئیس دفتر سیاسی حماس تاکید کرد که این واقعیت که او پس از شلیک و پرتاب نارنجک به سوی سربازان صهیونیستی در لباس و جلیقه رزمی جان باخت، به‌ویژه اینکه در آخرین تلاش‌های خود با یک تکه چوب و با یک بازوی زخمی به یک پهپاد ارتش اسرائیل حمله کرد، او را از کسانی که در شرایطی متفاوت ترور شدند، متمایز می‌کند.

این نشریه انگلیسی در ادامه اقرار کرد که سنوار با پیکر خود، تصویر یک مبارز آسیب دیده از جنگ را به جای گذاشت که با تصویر نهایی بر جای مانده از چه‌گوارا قابل مقایسه است که در انقلاب کوبا جنگید، اما در نهایت در سال ۱۹۶۷ به دست ارتش بولیوی کشته و به نمادی برای آرمان خود تبدیل شد. 

خلیل الحیه، معاون سنوار نیز پس از شهادت او قطعه‌ای از شعر محمود درویش، شاعر برجسته فلسطینی را با این مضمون منتشر کرد که «او در مواجهه با دشمن، بدون اینکه عقب‌نشینی کند، در میان مواضع جنگی جان خود را از دست داد» این قطعه شعر بازتاب بسیاری در رسانه‌های مختلف داشت.