کوشک‌های گلخانه‌ای، طرحی نوآورانه برای گردشگری کشاورزی در مناطق خشک ایران

باشگاه خبرنگاران جوان - کوشک‌های گلخانه‌ای، شیوه‌ای جدید در صنعت گردشگری با ارائه فرصت‌های جدید برای تولید، می‌تواند به رونق اقتصادی مناطق روستایی کمک کند. در این راستا، طرح کوشک گلخانه‌ای با حمایت برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم و هدف بهره‌وری و گردشگری در مناطق خشک، در حال توسعه است.

به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، گردشگری کشاورزی به‌عنوان راهکاری برای آشتی مجدد شهرنشینان با بخش روستایی مطرح است. این نوع گردشگری به مردم امکان می‌دهد با بازگشت به مناطق مولد، از آب و هوای طبیعی و محصولات سالم بهره‌مند شوند و سهم خود را از تولیدات خانوادگی، تعاونی و کشوری شناسایی کنند.

با این حال، علاوه بر چالش‌های فناورانه در حوزه تولید اقتصادی و یافتن بازار مناسب برای فروش محصول، افزایش قیمت زمین‌های مرغوب کشاورزی و کمبود آموزش و آگاهی در مورد شروع فعالیت‌های کشاورزی، منجر به بروز مشکلات بیشتری برای عموم مردم شده است. کوشک گلخانه‌ای ذیل طرح گردشگری کشاورزی، به عنوان الگویی بهره‌محور و فناورانه، قابلیت تکثیر برای مولدسازی توام با گردشگری در مناطق خشک و بیابانی کشور را دارد.

این طرح با حمایت برنامه ملی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در مناطق محروم، صرفه‌جویی بیش از ۹۰درصدی در مصرف آب، حداکثرسازی تولید، حداقل‌سازی مصرف انرژی، کاهش نوسانات قیمتی محصولات کشاورزی، حذف ریسک تولید از کشاورزی و ایجاد رونق در این بخش از طریق به‌کارگیری سرمایه‌های راکد را برجای می‌گذارد.

کوشک گلخانه‌ای با الگوگیری از طرح مشابهی که در چین با میلیون‌ها واحد گلخانه‌ای اجرا شده، تلاش می‌کند ضمن بهره‌برداری از مزایای فنی آن و بومی‌سازی با توجه به اقلیم ایران، از کوشک باغ‌های سنتی ایرانی نیز الهام بگیرد و طرحی نوآورانه ارائه دهد.

مهم‌ترین نوآوری این طرح، یکپارچه‌سازی است. کوشک گلخانه‌ای، تلفیقی یکپارچه از کوشک باغ با گلخانه خورشیدی است. در گذشته، کوشک باغ‌هایی همچون باغ شازده ماهان کرمان، توسط حاکمان ایجاد می‌شد تا با ایجاد خرده اقلیم‌های طبیعی در محیط‌های بیابانی، نشاط و امید به زندگی را در مردم افزایش دهند. از طرف دیگر، گلخانه‌های خورشیدی اولین بار در چین رواج یافتند تا با حذف انرژی فعال برای گرم کردن گلخانه در شب یا فصل زمستان، هزینه‌های جاری را کاهش داده و سودآوری را افزایش دهند.

این تلفیق یکپارچه، در کنار ابتکاراتی همچون تهویه زیرزمینی و کشت آکواپونیک، کوشک گلخانه‌ای را تشکیل می‌دهد. تهویه زمین سرمایی-گرمایی، با استفاده از گردش هوا در عمق زمین، راهکاری طبیعی برای خنک‌سازی گلخانه‌ها در تابستان است.

این سیستم، هوای گرم گلخانه را بدون نیاز به پد، فن و مصرف زیاد آب و برق خنک می‌کند. کشت آکواپونیک، ترکیبی از پرورش آبزیان (آکواکالچر) و کشت گیاهان بدون خاک (هیدروپونیک) است. در این سیستم، مواد زائد تولید شده توسط ماهی‌ها (شامل نیتروژن، آمونیاک، فسفر و سایر مواد مغذی) توسط گیاهان جذب و از آب حذف می‌شوند. سیستم‌های گردشی، به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تولید ماهی در حجم کم آب را افزایش داده و مواد زائد را از آب حذف می‌کنند. همچنین، امکان استفاده مجدد از آب مصرفی برای تولیدکننده فراهم می‌شود.