هنری که از روزگاران بسیار دور در خطه ای از این سرزمین پیشه مردمانی سخت کوش بوده و نسل به نسل و سینه به سینه آن را به فرزندانشان آموخته اند تا به این روزها رسیده است.
به گزارش ایسنا، مردمانی که به گفته خودشان پیشینه فلزکاری و چاقو سازی در سرزمینشان به حدود سه هزار سال قبل برمی گردد، اما اگر به تاریخ نگاه کنیم تیمور لنگ یکی از اولین کسانی بوده که از هنر مردمان دالاهو در ساخت خنجر و شمشیر سخن گفته است.
این امیر گورکانی در قرن هفتم هجری قمری لشکر خود را برای حمله به عراق به قرمیسین(کرمانشاه امروزی) می آورد و بعدها درباره خاطرات این لشکرکشی از شهری زیبا در کوهپایه ای عظیم یاد می کند که نامش کرند است و استادکارانی چیره دست دارد. او فتح عراق را مدیون همین استادکاران چیره دست شهر کرند می‌داند که خنجر و شمشیر لشکرش را برایش ساخته‌اند.
"اشتن متز" آلمانی و "جون بارک" آمریکایی نیز در کتاب "شاه جنگ ایرانیان در یونان و چالدران" از مهارت مردمان کرند در ساخت اسلحه های سرد یاد می کنند و از این شهر به عنوان یکی از مراکز اسلحه سازی ایران در زمان جنگ صفویان با عثمانی ها نام می برند.
چنین شواهدی گویای این است که مردم کرند از قرن های دور در کار ساخت ابزارآلات فلزی و جنگی بوده اند و حتی گفته می شود که در زمان حمله اعراب به ایران، اعراب تعدادی از استادکاران صنعت فلز دالاهو را با خود می برند تا برایشان زره و شمشیر بسازند.
دالاهو قرن های متمادی یکی از مراکز اصلی صنعت فلز در ایران بوده، اما از چند سده پیش که سلاح های گرم ساخته شدند و رواج پیدا کردند، رنگ و رونق سلاح های سرد مثل شمشیر و خنجر کمتر شد و بیشتر کارگاه های ساخت ابزارآلات فلزی جنگی فقط به کار تولید چاقو آن هم در طرح ها وشکل های مختلف روی آورند.
با وجود همه این فراز و نشیب ها، هنوز هم صنعت فلز و ساخت چاقو بین مردم کرندغرب رونق دارد و مردمان این منطقه با عشق، پیشه پدران خود را ادامه می دهند.
فریبرز عباسی یکی از همین هنرمندان صنعتگر است که سالهاست گذران زندگی خود را از این پیشه بدست می آورد و با افتخار از پیشینه آبا و اجدادیش برای ما حرف می زند.
این هنرمند چاقو ساز در گفت و گو با ایسنا، می گوید: در کرند غرب همه با پیشه چاقو سازی آشنا هستند، این هنر نسل به نسل بین خانواده های این منطقه منتقل شده و هرکودکی که اینجا بدنیا می آید، با صدای ضرب چکش استادکاران چاقو ساز بزرگ می شود، برای همین است که خیلی ها می گویند هنر چاقوسازی در خون و رگ مردمان دالاهو است.
عشق و علاقه به این هنر قدیمی باعث شده تا سختی های این شغل هم برای این هنرمند آسان شود. خودش که در این باره می گوید: بارها حین انجام کار براده های فلز وارد چشمانم شده و برای لحظه ای احساس کرده ام که کور شده ام. گاهی زغال کوره روی دستم می افتد و دستم را می سوزاند. یک بار هم بخاطر یک حواس پرتی تیغه چاقو دستم را برید و مجبور شدم چندین بخیه به آن بزنم و برای شش ماه هم از کار بیکار شدم، اما عشق به این کار باعث شده تا هیچوقت به فکر ترک کردن آن نباشم. وقتی می بینیم تکه ای فلز بی رنگ و رونق را جلا می دهم و اثری زیبا از آن خلق می کنم، تمام خستگی ها و سختی های کار برایم هموار می شود.
اوبه تغییر و تحولاتی که طی سالها در چاقوی کرند هم اتفاق افتاده می پردازد و اضافه می کند: دالاهو دیاری است که از هر طرف کوه ها آن را محصور کرده اند و از دیرباز هم شکارگاه بوده، برای همین چاقو هایی که تا همین چند دهه پیش در اینجا ساخته می شود، دسته هایی از جنس شاخ حیواناتی مانند کل کوهی، بز کوهی و ... داشتند، اما در گذر زمان وقتی که دیگر تعداد این حیوانات در کوه های اطراف کم شد، دسته هایی از جنس های دیگر جایگزین شد و امروزه از فیبرهای استخوانی برای این کار استفاده می کنیم که بسیار مقاوم هستند. برای تیغ چاقو هم از هر نوع فولاد و فلزی که در دسترس باشد استفاده می کنیم.
این هنرمد صنعتگر کرندغربی این راهم می گوید که هنوز چاقو در این منطقه به شکل سنتی ساخته می شود، برای همین است که چاقوهای این دیار با کیفیت ترین چاقوها در ایران هستند.
او ادامه می دهد: خیلی ها می گویند که چاقوهای زنجانی رقیب چاقوی کرند هستند، اما اینطور نیست، چون زنجانی ها به سمت صنعتی کردن چاقوسازی خود رفته اند و همین باعث شده تا کیفیت کارهای کرند را نداشته باشند. حتی خود زنجانی ها هم این را قبول دارند که چاقوی کرند کیفیت بهتری دارد.
عباسی برای ما توضیح می دهد که ساخت هر چاقو چقدر زمان از او می گیرد و اضافه می کند: چاقوی جیبی و تاشو، کاردهای آشپزخانه و چاقوی سلاخی و قصابی از جمله چاقوهایی هستند که می سازیم و برای هرکدام از این ها زمان خاصی صرف می شود. مثلا کمترین زمان برای کاردهای آشپرخانه است. گاهی برای ساخت یک چاقو حدود یک روز کامل را وقت می گذارم و هرکدام هم بستگی به نوع و جنسی که دارند، قیمت می خورند. برای نمونه چاقوهایی که کلکسیونی هستند چون برای تزیین آنها زمان می گذاریم، بین پنج تا شش میلیون تومان قیمت دارند.
او از دردی که این روزها دامن چاقو سازی کرند را گرفته می گوید و ادامه می دهد: متاسفانه دلال ها در حال صدمه زدن به صنعت و برند چاقو سازی کرند هستند. این افراد از شهرهای دیگر چاقوهایی را با خود به کرند می آورند و به عنوان چاقوی کرند به گردشگران می فروشند. گاها مسافرینی را از شهرهای مختلف ایران داشته ایم که برای خرید چاقوی کرند به این شهر آمده اند، اما فریب دلال ها را خورده اند و چاقوی بی کیفیتی را به آنها داده اند و این به برند چاقوی کرند آسیب زیادی می زند. در حال حاضر در کرندغرب حدود 100 استادکار داریم که هرکدام برندهای خاص خود را دارند و تولید کننده هستند و نیاز است برنامه ای برای معرفی آنها به گردشگران طرح ریزی شود.
این هنرمند صنعتگر کرمانشاهی از بی توجهی مسئولین میراث فرهنگی به هنرمندان خاک خورده این صنعت هم گلایه دارد و می گوید: هنرمندانی داریم که 50 سال است که در این صنعت مشغول به فعالیت هستند و گاها چهار نسل آنها این شغل را داشته اند. وقتی این افراد پس از سالها دست از کار می کشند، نباید از کنار سالها تجربیات آنها راحت بگذریم، برای همین فکر می کنم باید از این استادکاران باتجربه برای آموزش چاقوسازی به نسل های جدید استفاده شود. نباید بگذاریم هر هنرمندی که می میرد هنرش هم با او بمیرد.
او در آخر صحبت هایش از اینکه هنرمندان صنعتگر چاقو سازی کرند سالهاست درحسرت یک بازارچه مانده اند هم می گوید و ادامه می دهد: از چندین سال پیش مسئولین میراث فرهنگی قول احداث یک بازارچه یا فضای کارگاهی مناسب را به ما داده اند، اما هنوز در حد یک وعده باقی مانده که امیدواریم در آینده ای نزدیک محقق شود.
انتهای پیام
