پهپادها چطور جنگ‌ها را تغییر داده‌اند؟

باشگاه خبرنگاران جوان - گسترش پهپادها در کشورهای در حال توسعه ابتدا آهسته بود، اما اکنون به یک موج تبدیل شده است. در دهه گذشته، بیشتر تلفات ناشی از حملات پهپادی توسط دولت آمریکا رخ می‌داد، اما تا سال ۲۰۲۱، تنها ۱۶ درصد از این تلفات به عملیات آمریکا مربوط بود. تا سال ۲۰۲۳، ۴۰ کشور و ۹۱ گروه غیردولتی از پهپادها در جنگ‌ها استفاده کردند. این گسترش، مشابه شیوع AK-47 در قرن بیستم، به تشدید و طولانی‌تر شدن جنگ‌های داخلی از کنگو و میانمار تا سودان و یمن انجامیده است.

پهپادها می‌توانند جنگ‌های داخلی را تسریع کنند، زیرا دسترسی ارزان‌تر به قدرت هوایی، امکان شورش علیه دولت را افزایش می‌دهد. همچنین، هزینه کم و خطر پایین آنها، دخالت کشورهای خارجی را تسهیل کرده و منجر به طولانی‌تر شدن درگیری‌ها می‌شود. این پدیده به بن‌بست‌های خونین و جنگ‌های فرسایشی دامن می‌زند.

در سطح بین‌المللی، پهپادها به ابزار ارزان و کم‌ریسک مداخله در جنگ‌های داخلی تبدیل شده‌اند. ایران، ترکیه و چین از جمله کشورهایی هستند که از طریق ارسال پهپاد به گروه‌های نیابتی یا دولت‌ها در درگیری‌های مختلف، بر روند جنگ‌ها تأثیر گذاشته‌اند. در سودان، ایران و مصر از یک‌سو و امارات از سوی دیگر به طرف‌های متخاصم پهپاد ارسال کرده‌اند. در کنگو، مداخله پهپادی رواندا موازنه قدرت را به نفع شورشیان M23 تغییر داده است.

پهپادها همچنین موجب طولانی‌تر شدن جنگ‌ها می‌شوند، زیرا دسترسی به نظارت هوایی و حملات دقیق، از پیروزی سریع دولت‌ها جلوگیری کرده و بن‌بست‌های نظامی ایجاد می‌کند. نمونه‌های آن را می‌توان در جنگ اوکراین و سودان مشاهده کرد، جایی که استفاده گسترده از پهپادها موجب افزایش تلفات و طولانی‌تر شدن درگیری‌ها شده است.

برای مقابله با این روند، تلاش‌های دیپلماتیک جهت تنظیم مقررات تجارت بین‌المللی پهپاد ضروری است. با وجود چالش‌های فراوان، تلاش برای ایجاد یک چارچوب حقوقی مشترک برای کنترل صادرات پهپاد، مشابه معاهده تجارت اسلحه (ATT)، می‌تواند از گسترش بی‌رویه آن‌ها جلوگیری کند.